Türkiye Suriye’de IŞİD’le mücadeleye nasıl bakıyor, ABD’ye ne öneriyor?

Başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin Suriye’de yeni başlayan periyoda ait en değerli telaşları, IŞİD’in bu süreçten yararlanması ve tekrar güçlenip şiddet aksiyonlarına başlaması.

Bu nedenle, Türkiye’nin sert yansısına rağmen, ana omurgasını Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile askeri iş birliğinin devamından yanalar.

Ankara’dan son periyotta yapılan açıklamalar, IŞİD ile gayret ve mevcut tutukluların nezareti konusunda Türkiye ve Şam’daki yeni liderliğin sorumluluk üstlenmesine ait yeni tekliflerin masada olduğuna işaret ediyor.

Ankara’nın beklentisi, bu teklifin 20 Ocak’ta vazifeye başlayacak olan Donald Trump idaresince kabul görmesi.

2011’de başlayan Suriye iç savaşının en değerli sonuçlarından biri olan IŞİD, 2013-2019 ortasında Irak ve Suriye’de değerli bir toprak kesimini denetim etmiş ve bilhassa Batı ülkelerinde kitlesel terör hareketleri gerçekleştirmişti.

ABD liderliğinde kurulan IŞİD aykırısı koalisyon ve YPG tarafından yürütülen uğraş, radikal İslamcı kümenin 2019’dan itibaren güç kaybetmeye başlamasına yol açmıştı.

Suriye’deki kapasitesini büyük ölçüde yitiren örgütün bilhassa Afrika’da yine güçlenme arayışında olduğu, memleketler arası basına yansıyan raporlarda yer alıyor. Suriye ve Irak’ta hala uyuyan hücrelerin olduğu, uygun ortam bulmaları halinde harekete geçebilecekleri de tıpkı raporlarda belirtiliyor.

Başka bir dert ise YPG’nin denetimindeki cezaevlerinde tutulan ve sayıları 10.000’i bulan IŞİD üyelerinin bölgede yaşanabilecek tansiyonlardan faydalanarak kaçmaları ya da özgür bırakılmaları.

Aynı halde, IŞİD üyelerinin ailelerinin tutulduğu kamplarda bulunan çoğunluğu bayan ve çocuklardan oluşan 40.000’e yakın kişinin akıbeti de korku ögesi olarak görülüyor.

Türkiye, bu tutukevlerinde ve kamplarda bulunan IŞİD üyeleri ve ailelerinin vatandaşı oldukları ülkeler tarafından alınmaları gerektiğini vurguluyor. Avrupalı ülkeler güvenlik gerekçesiyle vatandaşlarını kabul etmeye yanaşmıyor.

8 Aralık’ta Esad idaresinin devrilmesiyle Suriye’de başlayan yeni periyotla ilgili üzerinde en çok tartışılan hususların başında IŞİD ile gayretin nasıl etkileneceği ve tutukluların akıbetinin ne olacağı konusu geliyor.

Erdoğan’dan bakanlara IŞİD talimatı

Türkiye, IŞİD ile uğraş eden YPG’yi de “terör örgütü” olarak görüyor. ABD’nin bu örgütle 2014’ten bu yana sürdürdüğü iş birliğini sonlandırmasını isteyen Türkiye, Esad idaresinin devrilmesiyle başlayan yeni periyodun bu hususta bir adım atılması için fırsat oluşturduğunu düşünüyor.

IŞİD ile uğraşın sekteye uğramaması ve Batılı ülkelerin dertlerinin giderilmesi için süreci yönetme konusunda istekli olduğunu vurguluyor.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 7 Ocak’ta verdiği bir röportajda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın IŞİD ile ilgili bahislerde Türkiye’nin neler yapabileceğinin araştırılması için kendisine ve Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’e talimat verdiğini kaydetti.

‘ABD Türkiye’nin önerisine sessiz kaldı’

Savunma Bakanı ve diğer ilgili kurumlarla gerekli çalışmaların yapıldığını kaydeden Fidan, hem IŞİD ile gayret hem de mevcut cezaevleri ve kampların nezareti konusunda Ankara’nın hazır olduğunu söyledi.

Bu kapsamda, Şam’daki yeni idarenin de devreye girebileceğini kaydeden Bakan Fidan, Esad’ı devirerek iktidara gelen Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) örgütünün geçmişte IŞİD ile uğraş ettiğini de anımsattı.

Savunma Bakanı Güler de Aralık ayında yaptığı bir açıklamada, iş birliği konusunda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin hazır olduğunu kaydetti ve şu sözleri kullandı:

“ABD’ye ‘Terör örgütü PKK/YPG ile hareket etmeyi bırakın. Görevlendireceğimiz 3 komando tugayı ile DEAŞ’a karşı birlikte uğraş edelim’ dedik. Hatta onlara binlerce DEAŞ’lı teröristin ve ailelerinin tutulduğu El-Hol kampının denetimini sağlayabileceğimizi ilettik.”

Ancak Bakan Güler, Ankara’nın bu teklifine ABD’nin sessiz kaldığını ve YPG ile çalışmaya devam etmeyi tercih ettiğini kaydetti.

ABD ve Batı, Türkiye’nin teklifine sıcak bakmıyor

ABD başta olmak üzere önde gelen Batılı ülkeler, Türkiye’nin teklifine sıcak bakmıyorlar. Diplomatik kaynaklara nazaran bunun üç nedeni bulunuyor.

Birincisi, Türkiye’nin işin içinde olmasına rağmen Şam’da kurulan yeni liderliğin şimdi bu türlü bir çaba için emniyetli bir ortak olup olmayacağının belirli olmaması. İkinci neden ise YPG’ye son 10 yılda yapılan siyasi ve askeri yatırımın IŞİD’e karşı aktif bir çaba yaratmış olması ve bunun bu basamakta göz gerisi edilmek istenmemesi.

Kaynaklara nazaran üçüncü bir neden ise ABD ve Batı’da Suriyeli Kürtlerin temsilcisi olarak görülen YPG’nin kendi bahtına terk edilmek istenmemesi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 6 Ocak’ta yaptığı bir konuşmada Suriyeli Kürtlerden “özgürlük savaşçıları” olarak bahsetmesi ve Fransa’nın onları yalnız bırakmayacağı garantisini vermesi de bu kapsamda görülüyor.

Aynı formda ABD’de senatörler Chris Van Hollen ve Lindsey Graham, Türkiye’nin YPG’ye karşı askeri harekat düzenlemesi durumunda yaptırım uygulanması için son haftalarda teşebbüslerde bulunuyorlar.

Ankara 20 Ocak’ı bekliyor

Biden idaresi ile bu hususta ortak bir uzlaşı geliştiremeyen Ankara’nın beklentisi, 20 Ocak’ta vazifesi devralacak olan Donald Trump ile bu mevzuda yeni bir diyalog başlatmak ve tekliflerinin kabul edilmesini sağlamak.

Ankara’da yapılan değerlendirmelerde, Trump’ın birinci devir başkanlığı sırasında Suriye’den asker çekme konusundaki yaşama geçiremediği iradesini bu sefer tam olarak uygulama beklentisi öne çıkıyor.

Ancak Trump, 7 Ocak’taki basın toplantısında, Suriye’den asker çekme konusundaki bir soruya cevap vermedi ve birinci devir başkanlığı sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan “Kürtlere dönük operasyon yapmamasını istediğini, Erdoğan’ın da buna uyduğunu” anımsattı.

Diplomatik kaynaklar, İsrail ile Hamas ortasındaki tansiyonun sürdüğü bir devirde ABD’nin bölgeden asker çekme kararını almasının güç olduğunu; bilhassa Merkez Kuvvetler Komutanlığı’nın (CENTCOM) bu fikre sıcak bakmadığını kaydediyorlar.

Son periyotta Suriye’deki asker sayısının 900’den 2000’e çıkartıldığına ait haberlerin bu kanıyı güçlendirdiği yapılan yorumlar ortasında.