Doğu Guta’da Kimyasal Saldırı: 1400 Ölü
Suriye’de Beşşar Esed ve rejiminin halkına karşı yürüttüğü 13 yıllık savaşta, Doğu Guta’ya düzenlediği şiddetli kimyasal silahlı hücum, ortalarında bayan ve çocukların olduğu sivil 1400’den fazla kişinin hayatını kaybetmesiyle ihtilalin en acı olayları ortasında yer alıyor.
Suriye rejimi, 2013’te Şam açıklarına ulaşan ihtilal ateşine karşı memleketler arası hukuka karşıt kimyasal silahlara Doğu Guta’da başvurduğu bir katliam gerçekleştirdi. Hücumda bayan, çocuk, yaşlı ve sivil 1400’den fazla Suriyelinin hayatını kaybettiği belirtilirken bölgede, kedi, köpek, koyun ve kuşların öldüğü imajlar de toplumsal medyada paylaşıldı.
New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütünün (HRW) raporuna nazaran, rejim, Doğu Guta’nın başta Zemalka Mahallesi olmak üzere bölgeye en az karadan karaya 8 roketle kimyasal akın düzenledi. Hücumlarda, sarin gazı ya da misal zehirli kimyasal içeriğe başvuruldu tespit edildi.
Doğu Guta’daki Suriyeliler ise o gün bölgenin kimyasal silah başlığına sahip 12 roketle vurulduğunu söz etti.
Şam’a bağlı Doğu Guta bölgesinde savaşın izleri göze çarpıyor.
Doğu Guta’nın Cobar, Harasta, Kabun üzere mahallelerinin ya enkaz haline geldiği ya da iç savaş mühletince ağır hasar aldığı yahut yağmalandığı dikkati çekiyor.
Bölge halkı, rejimin, kimyasal silah taarruzuyla Doğu Guta’nın “giriş kapısı” niteliğindeki Zemalka Mahallesi’ni ele geçirmeye çalıştığını anlattı.
Sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), rejim ve destekçilerinin, iktidarda kalmak için halkına ve ülkesine karşı açtığı 13 yıllık savaşta, Aralık 2012-Ağustos 2023 periyodunda 200’den fazla kimyasal silah akınında bulunduğunu açıkladı.
Ailesini kaybetti
AA takımı, Suriye rejiminin halkına karşı işlediği, milletlerarası toplumun adaletin sağlanması konusunda etkisiz kaldığı en ağır cürümlerden 2013’teki Doğu Guta kimyasal silah saldırısının mağdurları ve şahitleriyle görüştü.
Bölge sakinlerinden Halid Muhyiddin, 2013’teki kimyasal silah akınında eşi, 2 yaşındaki erkek çocuğu ile anne, baba, erkek, kız kardeşleri ve yeğenleri olmak üzere ailesinden toplam 19 kişiyi kaybetti.
Esed rejiminin kimyasal taarruzunda yakınlarını kurban veren Muhyiddin, 2014’te motosiklet kullanırken rejim ve müttefiklerinin hava taarruzunda başvurduğu varil bombasıyla iki kolunu kaybettiğini anlattı.
Muhyiddin, evvelden ailesinin yaşadığı meskene geldiğinde çok büyük ıstırap hissederek, nefes almakta zorlandı ve gözleri doldu.
Rejimin düzenlediği kimyasal silah saldırısını anlatırken röportajını sık sık yarıda kesmek zorunda kalan Muhyiddin, 21 Ağustos 2013 saat 02.15’te bu bölgeye kimyasal silahla saldırıldığını, tüm ailesinin meskeninin altında can verdiğini belirtti.
Muhyiddin, “Uluslararası toplumdan Beşşar Esed, adamları ve subaylarından hesap sorulmasını talep ediyorum. Bu kimyasal saldırıyı düzenledi ve hiçbir şey olmadı, hala daha korunuyor. Bu devirde Rusya da yanında yer aldı. Artık de onu Rusya koruyor. Bugün bu saldırıyı düzenleyenler de Lübnan’a kaçtılar.” tabirlerini kullandı.
Beşşar Esed’in, Şam’dan kaçtığı 8 Aralık 2024’teki hisleri sorulan Muhyiddin şunları söyledi:
“(8 Aralık’ın birinci saatleri) Suriyeliler o gece uyumadı. (Rejim döneminde) Kaybımız çok büyüktü, tüm ailemi kaybettim. Bu hisler, memnunluk betimlenemez. Her şeyi unuttum. 8 Aralık’ta ailem için ‘Tamam artık onların hakkı ödendi, hesabını gördüm, intikamları alındı’ diye içimden geçirdim. Lakin asıl hakları, bu devirdeki tüm hatalılardan hesap sorulduğunda ödenecek. İnşallah.” diye konuştu.
“Kadın, çocuk, yaşlı tam bir soykırım”
Zemalka Mahallesi’nde kimyasal silah saldırısına şahit olan herkesin, katliama ait anlatacak bir öyküsü var.
Zemalka’da medya işlerinden sorumlu olarak çalışan Abdullah Dahla, o gece olayları kaydetmek için dışarı çıktıklarında vazifelerini bırakarak hücumun kurbanlarını kurtarmak için sıhhat çalışanına dönüştüklerini belirtti.
Dahla, “kadın, çocuk, yaşlı tam bir soykırıma şahit olduklarını” lisana getirerek, araçlarının ambulansa döndüğünü fakat bunun da top ve roket atışına maruz kaldığını kaydetti.
Kimyasal silah saldırısına kısıtlı imkana sahip sıhhat gruplarının hiçbir halde hazırlıklı olmadığını vurgulayan Dahla, hami kıyafetleri olmayan sıhhat takımlarının de can verdiğini kelamlarına ekledi.
Dahla, bu devirde toplumsal medyada bu imgelerin mizansen olduğuna ait çıkan dezenformasyona ait, “Kimyasal ataktan kurtulan biri olarak bizler bunun şahidiyiz. Bizler Allah’ın ve insanların önünde bu tanıklık için sorumluyuz. Rejim ve Rusya, bu palavrası üretti. Bizlerin bu katliamı sahnelediğimizi öne sürdü. Bununla ilgili belgesel bile yapmaya çalıştılar. Bu suçlamalar, Rusya’nın savaş hatalılarını muhafaza gayreti, kabahatlerin memleketler arası mahkemelere taşınmasını önlemekti.” dedi.
Kimyasal silah saldırısı kurbanları depodan dönüştürülen sahra hastanesine getirildi
Zemalka’daki lokal uyumdan sorumlu sivil savunma grupları, o periyot hücumun kurbanlarının gömüldüğü toplu mezarları gösterdi.
Suriyeliler, bu devirde kurbanlarının sayısının fazlalığı ve hücumların sürmesi nedeniyle insanların kazılan toplu mezarlara defnedilmek zorunda kaldığını aktardı.
Bölgede dört sıra mezarı işaretleyen betonların metrelerce uzanması dikkati çekti.
“Yüzden fazla bebek ve küçük çocuğun sarin gazı nedeniyle öldüğünü gördük”
Bu dönem bölgedeki sahra hastanesinde vazife yapan doktor Hassan İdelbi de AA grubuna, kimyasal silah atağında hayatını kaybeden bayan ve çocukların getirildiği sahra hastanesini gösterdi.
O dönemki sahra hastanesi, Beşşar Esed’in devrilmesiyle sanayi bölgesindeki atölye ve depo haline geri çevrilmiş.
Kimyasal silah kullanımının akabinde durumu “karmaşık” hale getirmek için hava hücumlarının da düzenlendiğini söyleyen İdelbi, o gece 10 binden fazla kişinin yaralandığını ve 1400’ün üzerinde mevtin yaşandığını vurguladı.
Saldırının gerçekleştiği tarihte şimdi mezun bile olmadığını ve hastanede gece nöbetinde olduğunu kaydeden İdelbi, yaşadıklarının bir göstergesi olduğu için bebeklerin “ağlamasına” sevindiklerini lisana getirdi.
Ardı gerisine hastaneye getirilen yüzlerce hastanın yapılan resüsitasyonun akabinde oksijen alabilmeleri için dışarıya çıkarıldığını anlatan İdelbi, “Bir müddet sonra onları denetim etmek için dışarı çıktığımızda, yüzden fazla bebek ve küçük çocuğun sarin gazı nedeniyle öldüğünü gördük.” diye konuştu.
Doktor İdelbi, ” (Bebek ve çocukların) Hepsi öldü zira çok az kaynağımız ve birebir anda çok sayıda hadiseyle ilgilenmek için çok az tecrübemiz vardı.” dedi.
Yaşayanlar fark edilememiş
İdelbi, yaralılardan kimilerinin yaşadığının fark edilemediği birkaç olaya rastladığını da anlattı.
Sarin gazı nedeniyle kalp atışları “çok düşük” olan yaralıların mezarlara konduğunu söyleyen İdelbi, “Tesadüfen ellerini ya da bacaklarını oynattılar. Üstleri toz toprak olmuştu.” sözlerini kullandı.
“Rejimin birinci maksadı cürmü saklamaktı”
Saldırının düzenlenmesinin akabinde rejimin birinci hedefinin “işlenen cürmü saklamak” olduğunu kaydeden İdelbi, “‘Kimyasal silah kullanacağız, bölgeyi işgal edeceğiz ve kanıtları temizleyeceğiz’ dediler.” diye konuştu.
Kimyasal silah saldırısının kurbanlarına ait manzaraların toplumsal medyada yayılmasının akabinde bunun “uydurulmuş” olduğu argümanlarını pahalandıran İdelbi, memleketler arası toplum açısından hatanın inkar edilmesinin daha “kolay” olduğunu ve böylelikle yaptırım uygulamak zorunda kalınmayacağını lisana getirdi.
“Rejimin kimyasal silah kullanmasının yasak olduğu lakin konvansiyonel silahları kullanabileceği” üzere bir tavır takınıldığının altını çizen İdelbi, “Oysa ki (konvansiyonel silahlar yüzünden) beşerler uzuvlarını kaybederek, tüm hayatları boyunca zorluklar yaşıyor.” dedi.
İdelbi, atağın akabinde milletlerarası toplumdan birçok örgütün bölgeye geldiğini lakin yanlarında rejim yetkilileri olduğu için hareketlerinin hudutlu olduğunu kaydetti.
Toplanan kanıtların kâfi olmadığını aktaran İdelbi, “Bu yüzden de rejimin savaş hatalısı olduğunu söylemek için kâfi bir delil olduğunu söyleyemediler ya da söylemediler.” tabirini kullandı.
İdelbi, milletlerarası topluma, bölgeye gelerek olanları yaşayanlardan dinleme davetinde bulundu.
