TİHEK Başkanı Kılıç: Küresel düzeyde kadına yönelik şiddetin maliyeti 1,5 trilyon dolar
TÜRKİYE İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Lideri Muharrem Kılıç, “Kadına yönelik şiddette yüzde 1 puanlık artışın, oranın ekonomik faaliyet seviyesinde yüzde 9’luk düşüşle ilişkilendirildiğini görüyoruz. Global seviyede bayana karşı şiddetin maliyetinin hem kamu hem özel bölüm açısından baktığımız vakit, 1,5 trilyon ABD doları olduğuna ait bir öteki tespit var” dedi.
TBMM Bayana Karşı Şiddet ve Ayrımcılığı Araştırma Komitesi, TİHEK yetkililerini dinlemek üzere AK Parti İstanbul Milletvekili Hulki Cevizoğlu başkanlığında toplandı. Toplantıya; Lider Muharrem Kılıç, TİHEK Lider Müşaviri Ayşegül Taşkapu Duran, Ulusal Tedbire Düzeneği Ünitesi Koordinatörü Oktay Alkan, Ayrımcılıkla Uğraş ve Eşitlik Ünitesi Koordinatörü Gizem Sefer, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı Ezgi Kaşkaval Okyay, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanı Reyhan Tüfek ve Tuğçe Doger, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzman Yardımcısı Ela Çolak katıldı. Komite toplantısının açılışında konuşan Cevizoğlu, “Şiddet, bayana yönelik şiddet ve şiddetin her türlüsü, ayrımcılık aslında, dün de bir Fransız sosyologdan kelam etmiştim, bugün de tekrar bir diğer sosyolog Bourdieu’dan kelam etmek istiyorum. ‘Habitus’ kavramı var, biz habitusun ne manaya geldiğini Türkiye olarak biliyoruz. Türkiye’de de İstanbul’da geçtiğimiz yıllarda etraf bakımından bir habitus toplantısı yapılmıştı. Artık, şiddet de galiba bir habitus yani bir alan oluşturuyor, bir ömür alanı oluşturuyor. Dün uzman hocalarımız burada bize bilgi verirken, şiddetin nasıl bulaşıcı olduğunu da aileler görülen şiddetin çocuklar büyüdüğü vakit nasıl tekrarlandığını da söylemişti yani bu biçimde bir şiddet alanı oluşuyor; bakarak, görerek ve dün tekrar gündeme geldi, ‘Gösterişçil duyarlılık’ yani en hassas üzere gözükerek aslında mevzuyu duyarsızlaştırma efekti, tesiri; çok kıymetli. Bu nedenle, şiddeti ne kadar önlersek, önlemeye yönelik gayretler harcarsak o kadar barışçı ve şiddetsiz bir toplum, bir habitus oluşturmamız mümkün olacaktır” sözlerini kullandı.
‘KADINA YÖNELİK ŞİDDET, İNSAN HAKLARI SORUNU OLARAK KARŞIMIZA ÇIKIYOR’
Ardından TİHEK Başkanı Muharrem Kılıç, komisyon yetkililerine sunum yaptı. Kılıç, şiddetin haz alınan bir öge haline geldiğini ve bu nedenle şiddet formlarıyla karşı karşıya kalındığını söyledi. Kılıç, “Kadına yönelik şiddetin bilhassa bayana yönelmiş olması, burada mağdurun, mağdur kitlenin bayanlar olması hasebiyle alışılmış ki bu noktada temel bir insan hakları sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Bizim Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun temel misyonlarından bir tanesi de insan haklarının korunması ve geliştirilmesi. Bu bahiste bilhassa bayana yönelik şiddet bunlardan bir tanesi, olağan ki bunun önlenmesi. Zira malumunuz olduğu üzere, temel hak ve özgürlükler açısından baktığımız vakit ömür hakkının en temel hak olarak karşımıza çıktığını görüyoruz. Bu noktada yalnızca ömür hakkı ihlali değil, bir bayan hakları sorunu ya da bir insan hakları sorunu olarak bedensel ve ruhsal bütünlüğünün korunması, güvenlik hakkının korunması noktasında da baktığımız vakit, direkt bayan özneye yönelik olarak şiddetin özel bir bahisle ele alınması, bununla çabanın farklı boyutlar, farklı çerçeveler üzerinden ele alınmasının gerekliliği ortaya çıkıyor. Bu noktada siz de tabir ettiniz; yalnızca doğal ki İnsan Hakları Kurumu değiliz, 2016 yılında yine ihdas edilince, kurulunca Kurumumuz 6701 sayılı Kanun çerçevesinde bir eşitlik kurumu olarak yine yapılandırıldı. Bu, AB ilerleme raporlarında da bir öngörü, bir tavsiye niteliğindeydi, bir eşitlik kurumunun ihdas edilmesi. Bu doğrultuda 2016 yılında eşitlik misyonunu, eşitliğin korunması, ayrımcılığın önlenmesi misyonunu da temel misyon olarak, kurumsal misyon olarak icra ediyoruz” diye konuştu.
‘HER 3 BAYANDAN 1’İ ŞİDDETE MARUZ KALIYOR’
Kadına yönelik şiddet ile ilgili global bilgileri komite ile paylaşan Kılıç, “BM Bayanlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesinin global ölçekte her 3 bayandan 1’inin şiddete maruz kaldığına ait tespitini, verisini sizlerle paylaşmak istiyorum. Misal biçimde, Dünya Sıhhat Örgütünün de bu noktada 2021 yılında bayana yönelik şiddetin yaygınlığına ait yapmış olduğu varsayımlara dair bir raporlaması kelam konusu. Burada 2018 yılı bilgilerinin ortaya çıktığını görüyoruz. Burada baktığımız vakit, bireylerin yakın partnerleri tarafından şiddete maruziyetlerinin olduğunu söz ediyor. İlgili rapora nazaran, küresel ölçekte 15- 49 yaş ortasında bayanların yüzde 31’inin ömürleri boyunca mevcut eşinden, birlikte olduğu şahıstan fizikî ve cinsel şiddete maruz kaldığına ait bir tespit var. Her 3 bireyden 1’inin neredeyse bu şiddet aksiyonlarına maruziyetine ait bir datayı komitenin raporunda paylaşıldığını tabir edebiliriz. Bunun da yaklaşık 2018 dataları olduğu için ya da çalışması olduğu için o periyot tarihlemesi açısından baktığımız vakit, 852 milyon bayanın bir şiddet mağduriyetinin, maruziyetinin olduğunu söylememiz icap ediyor. Yeniden, 15- 49 yaşları ortasındaki bayanların tahminen yüzde 27’si hayatları boyunca yakın partnerleri ya da dışarıdan bireyler tarafından fizikî şiddete maruziyetine ait datanın komite raporunda da yer aldığını bu vesileyle söylemiş olayım” dedi.
‘CİNSİYETE DAYALI ŞİDDETİN YILLIK MALİYETİ 366 MİLYAR AVRO’
Kadına yönelik şiddetin ortaya çıkardığı maliyetle ilgili memleketler arası dataları paylaşan Kılıç, “Kadına yönelik şiddette yüzde 1 puanlık artış, oran- ekonomik faaliyet seviyesinde yüzde 9’luk düşüşle ilişkilendirildiğini görüyoruz. Ölçümlemesi tahminen güç lakin kabaca bir fikir verdiğini söyleyebilirim. Global seviyede bayana karşı şiddetin maliyetinin hem kamu hem özel kesim açısından baktığımız vakit, 1,5 trilyon ABD doları olduğuna ait bir diğer tespit var. Tekrar, AB ölçeğinde Avrupa Cinsiyet Eşitliği Enstitüsünün yapmış olduğu 2021 yılındaki bir bilgiden, bir araştırmadan birkaç şeyi paylaşmak istiyorum yeniden şiddetin maliyeti noktasında. Cinsiyete dayalı şiddetin yıllık maliyetinin yaklaşık 366 milyar avro olduğuna ait bir varsayımda bulunduklarını görüyoruz. Tekrar, bayana yönelik şiddet 299 milyar avroyla bu maliyetin yüzde 79’unu oluşturduğuna ait tespitin raporlarda yer aldığını söyleyebilirim” değerlendirmesinde bulundu.
’12 BİN 765 ADET MÜRACAAT YAPILDI’
TİHEK’e gelen müracaatları da aktaran Kılıç, şöyle devam etti:
“Ayrımcılıkla çaba etme noktasında eşitlik kurumu olmamız hasebiyle toplamda 2 bin 580, şunu söyleyeyim: 2017- 2024 tarihleri ortasında toplam 12 bin 765 adet müracaatın yapıldığını söyleyelim. İki alanda müracaat aldığımızı söz etmiştim ve bu kapsamda kurumumuz ayrımcılıkla uğraş misyonu kapsamında 2 bin 580; ulusal tedbire düzeneği misyonu kapsamında 6 bin 228 ve insan hakları vazifesi kapsamında da 2 bin 166 müracaatın yapıldığını ve ayrıca müracaatların olduğunu tabir edeyim. Az evvel de tabir etmiştim, vermiş olduğumuz kararlarda 2024 yılı lakin genel ortalamada da tahminen engellilik temelinde ayrımcılığa ait, sayısal bilgi olarak en fazla hem ihlal kararı verdiğimiz hem müracaat aldığımız alanın ve çoğunluk oran prestijiyle da bayanların daha çok, 2024 yılında 48 ihlal kararı verdik. Bunların da, az evvel de tabir ettim, çoğunluğunu engellilik temelinde ayrımcılık olduğunu tabir edeyim.”
