Ulaşılamama Hakkı Çalışanlar için Önemli
Dijitalleşmenin sürat kazanması ve uzaktan çalışma modellerinin yaygınlaşmasıyla çalışanların mesai saatleri dışında da patronlar tarafından erişilebilir olması yaygın bir beklenti haline geldi. Bu durum, iş ve özel hayat sonlarının bulanıklaşmasına yol açarak gerilim ve tükenmişlik riskini artırıyor. Dr. Öğr. Üyesi Nazlı Yüceol, bu sorunun çalışanlar üzerindeki tesirlerini ele alarak iş ve özel hayat ortasındaki hudutların belirlenmesi açısından büyük değer taşıyan ‘Ulaşılamama Hakkı’ üzerine kapsamlı bir çalışma gerçekleştirdi.
Bireylerin dinlenme müddetlerine ve özel ömürlerine hürmet gösterilmesini teminat altına alan kritik bir hak olarak öne çıkan ulaşılamama hakkını birçok ülke yasal düzenlemelerle uygulamaya koymuş durumda. Fransa, İtalya, Kanada, Avustralya, Portekiz, Almanya, Şili ve Belçika üzere ülkelerde patronların çalışanlara mesai saatleri dışında ulaşma hakkı sınırlanırken, Türkiye’de bu mevzuda şimdi bir yasal düzenleme bulunmuyor. Lakin Türk akademisyenler, bu kıymetli hakka dair algıyı ölçmek ve mevzuyu gündeme taşımak hedefiyle kapsamlı bir çalışma gerçekleştirdi.
Türk akademisyenlerden öncü çalışma: “Ulaşılamama Hakkı Algısı Ölçeği” geliştirildi
Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Esin Can, Dr. Ayşe Merve Urfa Yılmaz ve İstanbul Gelişim Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Nazlı Yüceol, çalışanların “ulaşılamama hakkı”na dair algılarını ölçmek için “Ulaşılamama Hakkı Algısı Ölçeği” geliştirdi.
Araştırmanın ayrıntıları, dünyanın saygın mecmualarından biri olan Employee Responsibilities and Rights Journal’da yayımlanan “Blurring Boundaries in Work Life: A Scale Development Study on the Perception of Right to Disconnect” başlıklı makalede paylaşıldı. Üç boyut ve 18 sözden oluşan bu ölçek, iş dünyasında daha sürdürülebilir çalışma siyasetleri geliştirmek isteyen şirketler için değerli bir yol gösterici niteliğinde.
Çalışanlar daima ulaşılabilir olma beklentisinden yoruldu
Konu ile ilgili yapılan araştırmalara nazaran, çalışanların mesai saatleri dışında da daima erişilebilir olmaları, iş bağlılığını azaltırken tükenmişlik sendromunu tetikleyebiliyor. İş ve özel ömür hudutlarına hürmet duymayan şirketlerde, çalışanların performansı ve motivasyonunun düşmesi ihtimalleri doğabiliyor.
Ancak bu hakkın tanınması hem çalışanlar hem de patronlar için kıymetli kazanımlar sağlayabilir. Çalışanların dinlenme hakkına hürmet gösteren şirketlerin çalışan bağlılığı ve motivasyonu artış gösterebileceği üzere, daha güçlü bir patron markası oluşturma talihi da artabilir. İş ve özel ömür istikrarını gözeten şirketler, nitelikli iş gücünü daha kolay çekip elde tutma talihini da yakalayabilir.
Çalışan refahı, verimlilik ve üretkenlik artıyor
Ulaşılamama hakkının çalışan verimliliğini ve üretkenliğini de olumlu tarafta etkilediğini ortaya koyan çalışmalar literatürde mevcut. Daima ilişkide kalmaya zorlanan çalışanların gücü tükenirken, dinlenme hakkı tanınan çalışanların uzun vadede daha üretken olduğu söz ediliyor.
Uzmanlara nazaran, patronların bu ölçeği kullanarak mevcut uygulamalarını gözden geçirmesi ve yeni siyasetler oluşturması gerekiyor. Çalışanlar ise bu ölçeği, haklarını savunmak için bilimsel bir destek olarak kullanabilir.
“Ulaşılamama Hakkı”nın yasal olarak tanınması, daha sağlıklı bir iş-özel hayat istikrarı kurmayı mümkün kılarken, daha keyifli ve üretken bir iş gücü oluşturmasına katkı sağlayacak. Türkiye’de bu hususta atılacak adımlar, çalışanların tükenmişlik meselesini azaltırken, üretkenlik ve verimlilik artışı sağlayabilir, motivasyonu artırabilir, iş-aile çatışmasını azaltabilir ve şirketlerin uzun vadeli başarısına da direkt tesir edebilir. – İSTANBUL
