Fidan: Suriye’deki Yeni Dönem Başlıyor
(İSTANBUL) – Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Fransa’nın Suriye’nin kuzeyindeki terör örgütüne takviye açıklamalarına ait olarak, “Amerika’nın gücünü kullanarak, onun gerisine saklanarak kendi menfaatlerini ilerletme konusunda kelam söyleyen ülkeleri açıkçası dikkate almıyoruz. Bu bahisteki muhatabımız Amerika’dır. Amerika ile konuşuruz, ardına takılan ülkelerle değil. Fransa’nın yapacağı bir şey varsa, anayasa ile kendi vatandaşı olarak tanımladığı insanları hapishanelerden alıp, kendi ülkesine getirip kendi hapishanesini koyup kendi mahkemesinde yargılamasıdır” dedi.
Fidan, Türkiye’de yerleşik ulusal ve milletlerarası medya kuruluşlarının temsilcileriyle İstanbul’da bir toplantıda bir ortaya geldi. Fidan, bölgenin artık savaşlardan ve çatışmalardan yorulmuş durumda olduğunu belirterek, “Kalıcı barış, dayanışma ve iş birliğine her zamankinden daha fazla muhtaçlığımız var. Vaktin ruhu dayanışmayı, kalkınmayı, bölge kaynaklarını yeterli kullanmayı ve iş birliğini artık mecburî kılmakta. Biz de tam bu nedenle Cumhurbaşkanımızın vizyonuyla dış siyasetimizin ana eksenine bu prensipleri koyduk. Komşularımızla güçlü paydaşlıklar kurmaya odaklandık” sözünü kullandı.
“Suriye konusunda öykümüz yeni başlıyor”
2011 yılından bu yana stratejik sabırla sürdürdükleri Suriye siyasetiyle tüm taarruzlara, provokasyonlara ve engellemelere karşın hakkı, adaleti ve insanlığı savunduklarını tabir eden Fidan, “Geçmişte Kırım’dan, Kafkasya’dan, Balkanlardan, Türkistan’dan, Irak’tan gelen kardeşlerimize gönlünü açan Türkiye’nin kapı komşumuz Suriye halkına karşı farklı bir hal içinde olması zati kelam konusu olamazdı. Hamdolsun geldiğimiz noktada milletimize de Suriyeli kardeşlerimize de mahcup olmadık. Son 13 yıldır Suriye konusunda ağır mesai harcayan biri olarak bu sonucu görmek natürel ki hepimizi şad etmiştir. Lakin Suriye konusunda öykümüz yeni başlıyor diyebilirim. Suriye halkı bu kademede ülkenin yine imarı başta olmak üzere çeşitli büyük sınamalarla karşı karşıya” diye konuştu.
Fidan, “Rejimin devrilmesinden sonra bir hafta içinde açılan Büyükelçiliğimiz ile ve alanda etkin uğraş gösteren kurumlarımızla komşumuzun tekrar imar ve kalkınma gayretlerine süratli bir halde takviye olmaya başladık. Suriye siyasetimizin ana eksenini oluşturan ögeler bugün de Suriye’nin istikrara kavuşturulmasının ana reçetesidir diye düşünüyoruz. Bu vesileyle bir sefer daha vurgulamak istiyorum, Türkiye’nin dış siyasetinde ana eksen barış, iş birliği, dayanışma ve refahtır. Türkiye’nin hiçbir ülkenin toprağında gözü olmadığı üzere rastgele bir bilinmeyen gündemi de bulunmamaktadır” tabirini kullandı.
“Bölücü örgüt ve Suriye’deki uzantıları için artık yolun sonu görünmekte”
Önümüzdeki devirde Suriye’nin toprak bütünlüğünü ve birliğini koruması temelinde geçiş sürecinin kapsayıcı bir anlayışla tamamlanması temennisinde bulunan Fidan, “Suriye alanının terörden arındırılması 2025’in temel önceliklerinden biri olacaktır. Dikkat ederseniz bu bölgede faaliyet gösteren tüm terör örgütlerinin birinci maksadı her vakit Türkiye olmakta. Terörle en aktif çabayı de tabiatıyla tekrar ülkemiz yapmakta. Lakin şunu açık ve net bir biçimde söz edeyim, Türkiye, bekasına yönelik tüm tehditleri kaynağında yok etme gücüne, kapasitesine ve her şeyden kıymetlisi de kararlılığına sahiptir. Bugün geldiğimiz noktada bölücü örgüt ve Suriye’deki uzantıları için artık yolun sonu görünmekte. Artık hiçbir şey eskisi üzere olmayacak, eski nizam devam etmeyecek. Suriye’deki yeni sistemde artık hiç kimsenin ‘amalı, ‘fakat’lı tabirler kullanma lüksü yoktur. Ayrıyeten terörle uğraşta ikircikli hal sergileyen ülkelerin son periyotta vuku bulan terör ataklarından da bir ders çıkarması gerekmektedir” diye konuştu.
Fidan, “Önümüzdeki periyotta DEAŞ terörüne karşı da PKK’ya karşı da ayrım yapmaksızın tıpkı kararlılıkla çaba etmeye devam edeceğiz” dedi. Fidan, Türkiye- Yunanistan alakalarına değinerek, “Yunanistan ile mevcut fikir ayrılıklarımızı, güzel işleyen ikili diyalog düzeneklerimiz çerçevesinde ele almaya devam ediyoruz. Düzgün komşuluk ruhuyla hareket etmemiz iki ülkenin ve bölgenin de menfaatine olmaktadır” sözünü kullandı.
İsrail’in milletlerarası hukuk önünde hesap vermesi için memleketler arası sistemlerin işletilmesini teminen gerekli adımları attıklarını söyleyen Fidan, “Uluslararası Adalet Divanı’nda devam eden soykırım davasına müdahil olduk. Divan’ın aldığı İsrail’i işgale sona erdirmeye çağıran istişari karar ve Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin çıkardığı yakalama kararı adaletin tecellisi ve soykırım sorumluların cezalandırılması için değerli bir adımdır” dedi.
” Orta Doğu’da kalıcı barış İsrail- Filistin sorununun iki devletli tahlilinden geçiyor”
Lübnan’ın da 2024 yılını İsrail’in saldırganlığını yarattığı tahribatla tamamladığını belirten Fidan, “Lübnan’da bugün ateşkes sağlanmış olsa da bir milyondan fazla insanın yerlerinden edildiği bir insani krizle karşı karşıyayız. Tabiatıyla Lübnan’da sağlanan ateşkes bölgemizdeki yangını söndürmeye tek başına kâfi değildir. Filistin’de akan kan durmadıkça bölge barış ve huzura kavuşamayacaktır. Bu nedenle Gazze’de kalıcı ateşkes sağlanması için eforlarımızı devam ettiriyoruz, var olan bütün uğraşlara da faal takviye veriyoruz. Her vakit vurguladığımız üzere Orta Doğu’da kalıcı barış İsrail-Filistin probleminin iki devletli tahlilinden geçmektedir” diye konuştu.
Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne Türkiye’nin güçlü takviyesine devam ettiğini vurgulayan Fidan, “Türkiye olarak istikrarlı siyasetimizi sürdürerek diplomasiye alan açılmasının değerine dikkat çekmeye 2024’te de devam ettik” dedi.
“Trump’ın ülkemizin kilit rolüne ait açıklamalarını not ettik”
ABD ile ikili bağlarda birtakım alanlardaki mevcut görüş ayrılıklarını karşın geçen sene nispeten olumlu seyir yakaladıklarını söyleyen Fidan, “Esasen Türkiye ve Amerika gerek bölgesel gerek global güç istikrarları bakımından da birbirine gereksinim duyan iki ülkedir. Ülkelerimiz ortasında kapsamlı ve çok boyutlu bir iş birliği yeri bugünkü konjonktürde daha da ehemmiyet kazanmaktadır. Yeni Amerikan idaresi ile bu çerçevede yapan ve açık diyaloğu sürdüreceğiz. Sayın Trump’ın ülkemizin bölgesinde ve global düzlemdeki kilit rolüne ait açıklamalarını not ettik. Amerika ile bağlantılarımızda yakaladığımız ivmeyi sayın Trump yönetimi devraldıktan sonra da daha güçlü bir halde sürdürmeyi hedefliyoruz” dedi.
“AB üyeliği bir amaç olmaya devam etmekte”
Avrupa Birliği ülkeleriyle ticari bağlantıların son derece istikrarlı gittiğini söyleyen Fidan, “AB ülkeleri ile birer birer ikili düzlemde sahiden uygun işleyen bir bağlantı trafiğimiz var. Ama AB kurumlarıyla bu bağlantı trafiği birebir formda gitmemekte. Lakin geçen sene bu alanda birtakım aralıklar kat ettik. AB üyeliği Cumhurbaşkanımızın 2023 Mayısında seçildikten sonra ülkemiz için dış siyasette stratejik bir vizyon olarak ortaya koyduğu bir gaye olmaya devam etmekte” sözlerini kullandı.
“Yunan kamuoyu, Türk kamuoyu bu sürece takviye verdiği sürece olumlu aralık alabileceğimize inanıyorum”
Fidan açıklamasının akabinde gazetecilerin sorularını yanıtladı. Türkiye-Yunanistan ile bağlantılarıyla ilgili soru üzerine Fidan, “Türkiye-Yunanistan ortasında bilhassa başkanlar seviyesinde başlatılan olumlu alaka bizim yakın ve uzak devirden miras aldığımız meseleleri daha düzgün biçimde çözmede âlâ ortam sağlıyor ve bunu devam ettirmeye çalışıyoruz. Sıkıntıların iki tabiatı bulunmakta. Birincisi sorunun kendisi. İç politik, dış politik rastgele bir tesirin olmadığı bir yerde iki rasyonel akıl bir ortaya geldiğinde Ege’deki meseleye ve öteki bahislere, Batı Trakya’daki hususlara nasıl bakar problemi mevcut. Burada yoğunlaşmalarımız var. Öteki taraftan kuşatıcı çevresel faktörler başta iç siyaset alanları olmak üzere devreye girdiği vakit ortaya çıkan tablo” diye konuştu.
Fidan, “Yunanistan tarafında iç politik baskının mevcut sıkıntıları yönetmede daha farklı bir taban oluşturduğunu görüyoruz. İç politik baskı aslında yalnızca menfaati temel alan bir nokta da olsa tıpkı Türkiye’de olduğu üzere, daha rasyonel bir yerin bulunularak iletileceğini düşünüyorum. Ancak bu noktada muhataplarımızın başta sayın Başbakan ve Dışişleri Bakanı olmak üzere içinde bulundukları durumu da anlıyoruz, bu hayatın bir gerçeği, bu biçimde yolumuza devam edeceğiz. Biz odağımızı yitirmediğimiz sürece, niyetimizi kaybetmediğimiz sürece, halk takviyesi ardımızda olduğu sürece, bu biraz vakit kaybına yol açıyor lakin sonuçta kararlılıkla ilerlemeye devam edeceğiz. Önümüzdeki günlerde Yunan kamuoyu, Türk kamuoyu bu sürece dayanak verdiği sürece olumlu aralık alabileceğimize inanıyorum. Kıymetli olan başkan cesaretidir” tabirini kullandı.
“Eski idare bu mevzuda çok fazla kelam sahibi değil”
ABD Savunma Bakanı’nın Suriye Demokratik Güçleri’ne takviye vermeye devam edecekleri ve DEAŞ tutuklularının denetim edilmesi açısında Amerika’nın siyasetinin devam edeceği açıklaması sorulan Fidan şu değerlendirmede bulundu:
“Bir terörist örgütü mahpusta tutmak için öteki bir terörist örgütü kullanma siyasetinin yanlış olduğunu söyledik. Açıkçası, Amerikalı ortaklarımız biz askeri operasyon düzenlediğimiz vakit kendilerini gaye almadığımız sürece terörle gayret konusunda bir düşüncemiz olmadı bugüne kadar. Bundan sonra da olacağını düşünmüyorum. DEAŞ’lı mahkumların koşullarının devam ettirilmesi için alternatif önlemler var, bunların rasyonel bir halde pozisyonlandırılması lazım. Lakin bunlar yeni idarenin hususları, eski idare bu mevzuda çok fazla kelam sahibi değil.”
‘Muhatabımız Amerika’dır. Amerika ile konuşuruz, gerisine takılan ülkelerle değil’
Fransa ve ABD’nin Türkiye’ye uzanan Suriye hududunu müdafaası ve gerekirse Fransa’nın asker yollaması konusundaki davetle ilgili açıklaması sorulan Fidan, şu sözleri kullandı:
” YPG, terörle mücadele, Suriye’nin milli birliği, bütünlüğü mevzularında duruşumuz net. Avrupa’daki kimi küçük ülkelerin Amerika’nın şemsiyesi altında muhakkak operasyonlara katılıp, oradan kelam söyleme ile ilgili geliştirdikleri siyasetleri ne kendilerine ne bölgeye açıkçası katkı yaptığını düşünmüyorum. Amerika’nın olmadığı bir yerde kendileri bölgeye gelip operasyon yahut askeri güç bulundurabiliyorlarsa, görelim. Lakin bunun bu türlü olmadığını biliyoruz. Amerika’nın gücünü kullanarak, onun gerisine saklanarak kendi menfaaatlerini ilerletme konusunda kelam söyleyen ülkeleri açıkçası dikkate almıyoruz. Bu husustaki muhatabımız Amerika’dır. Amerika ile konuşuruz, ardına takılan ülkelerle değil. Fransa’nın yapacağı bir şey varsa, anayasa ile kendi vatandaşı olarak tanımladığı insanları hapishanelerden alıp, kendi ülkesine getirip kendi hapishanesini koyup kendi mahkemesinde yargılamasıdır. Orada onu YPG’liye, öteki bir terör örgütüne hapishane hizmetleri verdirip daha sonra ‘Ben onu destekleyeceğim’ demesi değildir. Ben o vakit kendi tutuklularımı alayım, bütün PKK’lıları Fransa’da bir adaya koyayım yahut Fransa’da rastgele bir ile, orada öbür bir ögesi toplayayım onları orada getirmeden koruma edeyim. Bu türlü bir dünya olabilir mi? Dünya bunu anlamak zorunda. Sen kendi DEAŞ tutuklunu kabul etmiyorsun, onu mahpusta tutan diğer bir örgütü de desteklemeyi öbür bir siyasetle söz ediyorsun, Bunun gerçeklerle, ciddiyetle alakası yok.”
“Oradaki varlığımızın artık farklı bir boyuta evrilmesi gerekecek”
Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde askeri birliklerini tutma konusunu, Fırat Kalkanı ve Zeytin Kolu bölgelerindeki askeri mevcudiyetinin durumunu tekrar değerlendirip değerlendirmediği sorulan Fidan şöyle konuştu:
“Oradaki varlığımızın modalitesini tekrar gözden geçirmek, düşünmek durumundayız. Bu şu anda yapılıyor. Yeni hükümetin attığı adımlara paralel olarak Türkiye de Suriye ile olan alakalarını yine gözden geçiriyor. Şu anda geldiğimiz noktada temel önceliğimiz Suriye’nin muhaliflerin denetimi altında yaşayan bölgelerdeki 5 milyon yaklaşık Suriyeli kardeşimizin hayatı idame etmesini sağlayacak temel hizmetlerin verilmesi, güvenliğini sağlıyorduk, temel hizmetlerin sağlanmasında katkıda bulunuyorduk. Çok yeni bir süreçteyiz. Olağan ki bunu gözden geçiriyoruz, oradaki varlığımızın artık farklı bir boyuta evrilmesi gerekecek inşallah her şey yolunda giderse.”
“Ya diğeri atacak ya biz atacağız”
Suriye’deki yeni idarenin ya da Türkiye’nin terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik muhtemel adımlarının sorulması üzerine Fidan, “Bunu defaatle söyledik. Bu türlü bir tehditle yaşama bahtımız yok. ya oburu atacak ya biz atacağız” sözünü kullandı.
Terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan ile ilgili süreç değerlendirmesi sorulan Fidan, “Söz ettiğiniz şahıs ile ilgili rastgele bir değişiklik yok. İmralı’da devam ediyor” dedi.
Azerbaycan- Ermenistan ortasındaki gelişmelerin bölge ülkelerine tesirine ait kıymetlendirilmesi sorulan Fidan, “Karabağ işgalinin son bulması nitekim bölgedeki kalıcı barışın sağlanması için inanılmaz bir evreydi. Burada artık bölgesel barışın kalıcı hale getirilmesi, kurumsallaştırılması gerekmekte. Kafkaslar’ın son 100 yıldır bir istikrarsızlık alanı olması hiçbirimizin lehine olmadı. Bunu daha da ileriye taşımak mümkün. Tarihi bir fırsat penceresi var. Sayın Aliyev’in bu konudaki kararlı liderliğini sahiden takdir ediyoruz. Hem bölgeyi hem Azerbaycan’ı kalkındırma konusunda atmak istediği adımlar değerli. Sayın Paşinyan’ın olumlu, cesur halleri var. Onu Türkiye olarak yakından takip ediyoruz. Kalıcı barışın, artık imzaların atılması için geriye kalan kimi birkaç unsurun tamamlanması gerekiyor. Umut ediyoruz 2025 yılında bu tamamlanır” tabirini kullandı.
“Dinlerler mi, kendi tercihleri”
Terör örgütünün silah bırakmaması ihtimalinde ne olacağının sorulması üzerine Fidan, “Örgütün malumunuz birçok ülkeyle ve istihbarat servisiyle operasyonel ilgisi var. Birçok ülkenin askeri yapısıyla bağlantıları var. Bu kadar sızılmış, manipüle edilmiş bir örgütün kendi liderliğinden gelecek talimatla ilgili ne derece güçlü refleksi olabilir olağan o öteki bir sorun alanı. Biz bu mevzuyu geçmişte de açıkçası deneyim ettik. Geçmişte de bu tarafta örgüt liderliği talimat verdi, ‘silahları bırakın ve çıkın’ diye. Bu istikamette bir çıkış başladı lakin daha sonra Suriye sorunu mazeret edilerek, bunu durdurdular. Diğer bir mecraya girdiler. Yaklaşık 10 yıl sonra, 11 yıl sonra tekrar birebir senaryo ile karşı karşıyayız. Dinlerler mi, kendi tercihleri. Bizim devlet olarak, siyaset olarak hesabımız- kitabımız bu cinsten varsayımsal mevzular üzerinden değil, daha rasyonel, gerçekçi hesaplamalar üzerinden olmak durumunda” karşılığını verdi. Fidan, devamında şu sözleri kullandı:
“Tehdit tahlilini profesyonel biçimde yapıyoruz. Bu tehdit tahlilini yaptıktan sonra tehdidi ortadan kaldırmak için ne tipten diplomatik araçlara gereksinim var, ne tipten askeri ve istihbarat araçlara gereksinim var, bunları tespit edip yolumuza devam ediyoruz. Bunu yaparken memleketler arası insani hukuka azami riayet ediyoruz. Müttefiklik hukukumuza hiçbir formda halel getirmiyoruz. Hududumuzun öbür yanındaki ülkelerin toprağında bir gözümüz yok. Hedefimiz bizim düşmanımız olan bir tehdidi ortadan kaldırmak. Tehdit ya kendini bize düşman etmekten çıkartacak ve biz bunu doğrulayabileceğiz ya öbür boyuta evrilecek ya da ortadan kaybolacak. Biz illa şiddet olsun diye şiddet uygulama taraftarı değiliz.
“Örgütün Kürtlerle aynileştirilmesi kabul edilebilir değil”
Zaman vakit örgütün Kürtlerle aynileştirilmesi ve bu tipten sözlerin Batı’da kullanılıyor olması kabul edilebilir değil. Nasıl ki ‘DEAŞ’ dendiği vakit ‘Arap’ denmiyor, DEAŞ’e karşı çabayı Araplara karşı çaba olarak sınıflandırmıyorsak, PKK/YPG’ye karşı olan çabayı de Kürtlere karşı çaba diye kullanmak gerçek bir terminoloji değil. Suriye’deki Kürtler, Irak’taki Kürtler aziz kardeşlerimizdir. Bunların terör örgütleriyle aynileştirilmesi ve Batı’da bu lisanın kullanması, biz YPG’ye karşı gayret ettiğimiz vakit ‘Kürtlerle savaşıyor’ denmesi yanlış ve gayeli bir çarpıtma.”
Fidan, bir öteki soru üzerine, “Fransız asıllı Fransız vatandaşı DEAŞ mensuplarının akıbetiyle ilgili konuşuyoruz. Aldığımız karşılıklar da daima tıpkı karşılıklar oldu. Bu türlü bir siyasetleri var birtakım devletlerin. Kendi topraklarına, kendi hapishanelerine DEAŞ tutuklularını getirmek istemiyorlar, orada tutuyorlar. Ancak bunu yaparken de bizim ulusal güvenliğimizi de tehdit etmeyi umursamıyorlar. Biz bu çarpıklığı ortaya koymaya çalışıyoruz. Daha da anlayışlı bir siyaset ortaya koyuyoruz” diye konuştu.
” Rusya, rasyonel aktör modeliyle davrandı”
Rusya’nın Suriye siyaseti ve Suriye’deki mevcudiyetini devam ettirip ettirmeyeceği sorulan Fidan, şu değerlendirmede bulundu:
“Rusya çok rasyonel bir karar almıştır. Esad’ın artık desteklenmesinin ne Rusya’ya ne bölgeye rastgele yarar getirmediğinin sonucuna varmıştır. Benim iddiam bu kanaati onlar çok evvelden görmüşlerdi lakin Halep’in ele geçirilmesinden sonraki süreç bunu biraz daha tetikledi diye düşünüyorum. Yoksa Rusların askeri kabiliyeti vardı, bu askeri kabiliyeti kullanabilirdi lakin kullanmamayı tercih ettiler. Bu hususta ağır temaslarımız oldu. Zira burada rasyonel aktör modeliyle davrandılar. 2016’da yapılan yanlışın tekrar devam etmesinin bir mantığı yok.
Ruslar, Şam’ın düşüşü esnasında yapılan zımni mutabakat gereği duruma müdahale etmediler. Devrimciler de Rus birliklerinin inançlı formda kendi üslerine geri dönmesini temin ettiler ve üslere akın düzenlemediler.”
“Sayın Trump’ın ateşkes dileğini destekliyoruz”
Bakan Fidan, yeni ABD idaresine ait soru üzerine, “Ateşkes görüşmelerinde (Gazze) aşikâr bir aralık kat edildiğini görüyoruz. Temel itibariyle geçtiğimiz hafta tahminen bir muahede olabilirdi diye umut da vardı. İnşallah önümüzdeki hafta yahut bugünlerdeki umudu devam ettiririz” dedi. Fidan devamında, “Sayın Trump’ın ateşkes isteğini destekliyoruz, olumlu buluyoruz. Söylediği cümlelerin, yaptığı tehditlerin bir an evvel ateşkes sağlanmasıyla ilgili olduğunu, kendisi geldiği vakit bu bahislerle artık ilgilenmeyip diğer hususlara ağırlaşma isteğinin olduğunu görüyoruz. Bizim beklentimiz kendisiyle ve grubuyla başta Türkiye-Amerika alakaları olmak üzere İsrail-Filistin problemi, Rusya-Ukrayna barışı, Orta Doğu’daki barış bahislerinin, Balkanlar’daki barış mevzularının en uygun halde bir arada çalışarak ilerletilmesi” tabirlerini kullandı.
