İsrail-Hamas Müzakereleri İlerliyor

İsrail ile Hamas ortasında Katar’da süren müzakere ile ilgili olarak arabulucular son evreye gelindiğini ateşkesin “çok yakında” sağlanabileceğini aktarıyor.

Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Majed al-Ansari, bir basın toplantısında mutabakat taslağının her iki tarafa da teslim edildiğini söyledi.

Taraflar birinci kere birebir odada olmasa bile, birebir bina içinde bulunuyor.

Üzerinde konuşulan mutabakatın koşulları ABD tarafından 2024 Mayıs ayında masaya getirildi.

İsrail ve Hamas temsilcileri, Paris, Kahire ve Doha’da üçüncü taraflar aracılığıyla müzakere yürütüyordu. Müzakerelerde ABD, Katar ve Mısırlı diplomatlar arabuluculuk yapıyor.

ABD Başkanı Joe Biden, görev müddetinin bitimine günler kala, üç kademeli planın nihayet hayata geçirilmenin “eşiğinde” olduğunu söyledi.

Peki barış planı nasıl şekilleniyor ve kalıcı olma mümkünlüğü ne kadar?

1. Evre: 42 günlük ateşkes

BBC’ye konuşan bir Filistinli yetkili, ateşkesin birinci gününde Hamas’ın üç rehineyi hür bırakacağını söyledi.

Bu adımı takiben İsrail, Netzarim Koridoru da dahil olmak üzere Gazze’deki yerleşim alanlarından askerlerini çekmeye başlayacak.

Bundan bir hafta sonra Hamas dört rehineyi daha hür bırakacak. İsrail buna karşılık Gazze Şeridi’nin güneyine kaçmak zorunda kalan halkın, kuzeydeki konutlarına dönmesine müsaade verecek.

Bu yolu yürüyerek aşacak olanlar, kıyı tarafından, araçla gidecek olanlar ise Gazze Şeridi’nin merkezinden geçen Selahaddin yoluna paralel bir öbür yoldan seyahat edebilecek.

Planın bu basamağında, İsrail birliklerinin Mısır ile Gazze ortasındaki Philadelphi Koridoru’nda kalmaya devam edeceği bildiriliyor.

Reuters haber ajansına nazaran, ateşkesin birinci birkaç gününde kimi İsrail birlikleri Gazze Şeridi’ndeki kimi bölgelerden çekilecek.

Mısır ile Gazze ortasındaki Rafah Hudut Kapısı, hasta ve yaralıların tahliyesi için kademeli olarak açılacak.

İsrail’in Gazze’nin kuzeyi ve doğusundaki iki hudut bölgesinde 800 metrelik birer tampon bölge oluşturması da planlanıyor.

Yine bu evrede Hamas ve müttefiki Filistin İslami Cihad’ın, toplam 33 rehineyi hür bırakması bekleniyor.

Karşılığında özgür bırakılacak 1000 Filistinli mahkum yahut tutuklu ortasında 7 Ekim 2023 saldırısına katılan savaşçıların bulunmayacağı kaydediliyor.

Ateşkesin 16. gününde İsrail ile Hamas’ın, planın ikinci ve üçüncü kademeleri ile ilgili ayrıntılar üzerinde görüşmelere başlaması bekleniyor.

2. Basamak : Kalan rehinelerin İsrail’e iadesi

Planın ikinci kademesinde, erkek askerler ve genç sivil erkek rehineler dahil olmak üzere yaşayan rehineler hür bırakılacak. Meyyit rehinelerin cenazeleri de teslim edilecek.

İsrail, Gazze’de 94 rehine bulunduğunu ve bunlardan 34’ünün meyyit olduğunun değerlendirildiğini açıklıyor.

Ayrıca 7 Ekim 2023’te başlayan savaştan evvel kaçırılan dört İsrailli de Gazze’de tutuluyordu. Bunlardan ikisinin meyyit olduğu biliniyor.

3. Etap: Gazze’nin tekrar inşası

Ateşkes planının üçüncü basamağında, büyük bir yıkım yaşayan Gazze’nin tekrar inşa edilmesi var.

Henüz üzerinde mutabakata varılmayan başlıklar neler?

İsrail ile Hamas ortasında ateşkesin ikinci ve üçüncü basamakları konusunda şimdi bir muahedeye varılmadı.

Bunlarla ilgili müzakereler ateşkes sürecinin 16. gününde başlayacak.

Ancak burada da hala kimi uyuşmazlık noktaları öne çıkıyor. Bunlardan biri Gazze’yi kimin yöneteceği sorusu.

İsrail, Hamas’ın Gazze’yi yönetmeye devam etmesine müsaade vermeyi kabul etmiyor.

Ayrıca, İsrail işgali altındaki Batı Şeria’daki Filistin İdaresi’nin de Gazze’yi yönetmesine müsaade vermeyi reddediyor.

İsrail, çatışmalar sonrası Gazze üzerindeki güvenlik denetimini elinde tutmak istiyor.

İsrail, Filistin İdaresi yine yapılanmayı tamamlayana kadar, Gazze’nin süreksiz bir idarenin denetiminde olması için ABD ve Birleşik Arap Emirlikleri ile bir plan üzerine çalışıyor.

Sonrasında oluşturulacak yeni idarenin kalıcı olmasının sağlanması planlanıyor.

Hamas ise rehinelerin özgür bırakılmasını içeren birinci kademe sonrası, İsrail’in kalıcı bir muahede yapmaya yanaşmamasıyla ilgili tasalara sahip olabilir.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas ile barış sürecini kabul etse bile, kabinesinin geri kalanını ikna edemeyebilir.

Kabinesindeki çok sağcı isimler Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Hamasla bu sürece karşı çıkıyor.

Smotrich, mutabakatın İsrail’in ulusal güvenliği için “bir felaket” olacağını ve bunu desteklemeyi reddedeceği iletisini paylaştı.