Türkiye’nin Deprem Riski Artıyor
Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) İnşaat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Biz, 5,5’tan büyük zelzele oluşturabilir fayları sayısını 1992’ye kadar 150 biliyorduk. Şu anda 500’ün üzerine çıktı. Türkiye’nin sarsıntı kapasitesi, 1992’den günümüze 3-4 kat artmış demektir, tehlike olarak.” dedi.
Ersoy, bir otelde, kentsel dönüşümün tüm taraflarıyla tartışılmasını sağlamak maksadıyla İnşaat Müteahhitleri Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (İMSİAD) tarafından düzenlenen “Her Tarafıyla Kentsel Dönüşüm Zirvesi”nde, sarsıntının öncesi ve sonrası olduğunu, zelzelenin bir an değil, süreç olduğunu söyledi.
Zelzele evvelden bilmeye değil, sağlam yapılar yapmaya yönelmek gerektiğini belirten Ersoy, “Alp Himalaya dediğimiz genç dağ nesli var ve ülkemiz, bu dağ jenerasyonunun üzerinde. Münasebetiyle bu dağ jenerasyonu üzerindeki her yerde sarsıntı olur. Kaçacak, göçecek bir yerimiz yok. Memleketimiz hoş. Bu nesil üzerinde hangi ülkeye giderseniz zelzele var. Japonya’ya da Yunanistan’a da gitseniz zelzele var yani bu neslin en tehlikeli bölgesi, Türkiye değil. Tedbirini almıyorsanız en tehlikeli yerdesiniz.” diye konuştu.
Söz konusu sarsıntı neslinin en büyük sarsıntı üretme kapasitesinin 8 şiddetinde olduğunu vurgulayan Ersoy, “Bu jenerasyon üzerinde Türkiye de dahil 8’den büyük zelzele olmaz yani 9 büyüklüğünde bir sarsıntısı burada yaşamazsınız.” sözünü kullandı.
Türkiye’nin kuzeyden, güneyden sıkıştırılan bir kütle üzerinde olduğunu anlatan Ersoy, şöyle devam etti:
“Burada biz var olduğumuz sürece sarsıntılar devam edecek. Bundan kaçış yok. Bir tane bilim adamının ‘Deprem olmayacaktır artık.’ demesini beklemek, hayal. Demek ki onunla yaşamaya çalışmamız gerekiyor. Biz, 5,5’tan büyük zelzele oluşturabilir fayların sayısını 1992’ye kadar 150 biliyorduk. Şu anda 500’ün üzerine çıktı. Türkiye’nin sarsıntı kapasitesi, 1992’den günümüze 3-4 kat artmış demektir, tehlike olarak. Alanda jeoloji mühendisi arkadaşlarımız var; hafriyatlar yapıyorlar, çalışıyorlar ve yeni fayları da ortaya koyuyorlar. Bana nazaran, bu bildiklerimiz büyük bir çoğunlukla hakikat fakat üstüne en az bir yüzde 30-40 daha eklemek gerekir. Türkiye’de bir yılda 22-24 bin zelzele oluyordu bir yılda. 2023 sarsıntısından sonra 100 bin sarsıntı oldu. Yani 4 yılda olması gereken sarsıntı, bir yıl içinde meydana geldi. O denli yerlerde sarsıntı oldu ki ‘Ya orada canlı fay yoktu. Nasıl oldu?’ diye tasa, tasa duyduğumuz yerler de var.”
“Yüksek binalar, yakın sarsıntılardan değil uzak sarsıntılardan etkilenebilir”
Ersoy, Kuzey Anadolu Fay Çizgisi kadar güneydeki çizginin da tehlikeli olduğunu lisana getirerek “Sadece Marmara’da, İstanbul tehlikede değil. Onun etrafındaki vilayetlerin de tıpkı tehlike içerisinde olduğunu biliyoruz.” dedi.
Zemini gözetmeden yapılan bina yapılırsa 6 Şubat’taki sarsıntı örneğinin daima yaşanacağını belirterek “6 Şubat’ın bu kadar vahim sonuçları doğurmasının tek nedeni, yerdir. Yalnızca yapılara bağlayamazsınız. Biliyorsunuz yönetmeliğe nazaran yapılan binalarda bile çok önemli yıkımlar, hasarlar meydana geldi. Zira, taban…” değerlendirmesinde bulundu.
Bir yerin sarsıntıdan yıkılması için fay geçmesi gerekmediğini hatırlatan Ersoy, “Çok uzak bir zelzele, yeni binanızı yıkabilir. Münasebetiyle şu cümleden vazgeçelim; ‘Türkiye’nin yüzde 92’si zelzele bölgesi. Hayır, Türkiye’nin yüzde 100’ü, zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yer yok. Her yer sarsıntıdan etkilenir, zelzelenin özelliklerine nazaran davranmadığı takdirde.” sözlerini kullandı.
Prof. Dr. Ersoy, deprem dalgalarının denizden geçmeyeceğini, açık denizde olmanın sarsıntıdan ve tsunamiden uzak, en emniyetli yer olduğu bilgisini verdi.
Türkiye’deki 20-30 katlı, çok yüksek binaların şimdi imtihan vermediğine dikkati çeken Ersoy, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yüksek binalar, yüksek mühendislik görüyor. Nitekim güçlü olabilir lakin yüksek binalar, yakın sarsıntılardan değil, uzak sarsıntılardan etkilenebilir. Bunu Bursa yaşamış; 1970 ‘deki Gediz zelzelesinde Bursa’da yıkımlar olmuş, yerden kaynaklı olarak. Zelzele büyütmesi dediğimiz bir tesirle yıkımlar yaşanabilir. Yüksek binalarda da bu tehlikeler vardır. O yüzden yüksek binaların kesinlikle ve kesinlikle tabana uygun tahlillerle inşa edilmesi gerekir.”
“Türkiye, tsunamiye yatkın kıyılara sahip.” diyen Ersoy, tsunami açısından en tehlikeli okyanusun Pasifik Okyanusu olduğunu, gerisinden Akdeniz’in geldiğini, kıyıları inşa ederken buna dikkat ederek inşa planlarının yapılması gerektiğini vurguladı.
Ersoy, afet ortaya çıkmadan evvel yapılacakların sonrasındakilerden kıymetli olduğunu, bunun düşünüp planlanması gerektiğini de kelamlarına ekledi.
Konuşmanın ardından İMSİAD Yönetim Kurulu Lideri Gurur Demir, Prof. Dr. Ersoy’a plaket takdim etti.
Daha sonra tepe, Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Adem Doğangün başkanlığındaki “Sektörler Açısından Bursa’da Kentsel Dönüşüm” oturumuyla devam etti.
Zirvenin sonunda, Bursa’da devam eden ve geliştirilen kentsel dönüşüm projelerinin yanı sıra planlanan projeler, yapılması gereken çalışmalar, tahlil haritaları konuşulacak ve bir sonuç bildirgesiyle Bursa’nın kentsel dönüşüm yol haritası çıkarılacak.
