Pompeii’de Lüks Banyolu Ev Bulundu

Antik Roma kenti Pompeii’de iki bin yıldan uzun müddettir volkanik kül katmanının altında kalmış bir lüks bir konut gün yüzüne çıkarıldı. Arkeologlar bu keşif için ‘yüzyılda bir görülür” sözünü kullanıyor.

Gün yüzüne çıkarılan lüks banyonun, antik kentte keşfedilen en büyük banyo olabileceği düşünülüyor.

Pompeii Arkeoloji Parkı yöneticisi Dr. Gabriel Zuchtriegel, zengin bir şahsa ilişkin olan konuttaki banyo kompleksinin “hamam gibi” olduğunu söyledi.

Komplekste, sıcak, ılık ve soğuk odalar, özel sanat yapıtları ve büyük bir havuz bulunuyor.

Adeta bir kaplıca tesisine benzeyen banyo, iki yıl süren kapsamlı bir hafriyat ile ortaya çıkarılan büyük bir konutun tam ortasında yer alıyor.

Yeni bulguları BBC’ye açıklayan Dr. Zuchtriegel, “Bu tarz yerler gerçek manada ‘Pompeii Etkisini’ gösteriyor. Beşerler güya bir dakika evvel burayı terk etmiş gibi” diyor.

Evde bulunan iki iskeletin tahlili de, M.S. 79 yılında Vezüv Yanardağı patladığında, Pompeii sakinlerinin yaşadığı dehşeti gösteriyor.

Vücutlardan biri 35 ila 50 yaşında, elinde sıkı sıkı mücevher ve metal paralar tutan bir bayana ilişkin. Başkası ise 20’li yaşlarının başında, ya da ergenlik çağının sonunda bir erkeğe ilişkin.

Kadınla erkek kendilerini küçük bir odada muhafazaya alsa da çok yüksek sıcaklıkta, volkanik gaz ve külden oluşan piroklastik akıntı tsunamisi kenti kapladığında hayatlarını kaybetmişler.

Pompeii’de çalışan takımdan Dr. Ludovica Alesse, “Burası çok dramatik bir yer ve burada bulacağınız her şey size bu dramı anlatıyor” diyor.

Antik kentin üçte biri hala iki bin yıl evvelki volkanik felaketin getirdiği çöküntünün altında bulunuyor.

Bir jenerasyon sonra yapılan en kapsamlı hafriyat çalışması, BBC ve Lion TV imali, “Pompeii: Yeni Hafriyat (Pompeii: The New Dig)” isimli bir belgeselde kayıt altına alındı.

Bulgular antik Roma’da hayata dair yeni bir anlayış kazanmamızı sağlıyor.

Pompeii kentinin büsbütün gün yüzüne çıkarılan bir kısmında çamaşırhane, fırın ve banyonun bulunduğu büyük konut bulunuyor.

Bu yapıların çok varlıklı bir bireye ilişkin olabileceği düşünülüyor. Bu kişi, nüfuzlu Pompeiili siyasetçi Aulus Rustius Verus olabilir.

Dr. Zuchtriegel’a nazaran keşfedilen banyo Verus’un yaşadığı toplumdaki statüsünü de bir defa daha teyit etmiş oldu.

Zuchtriegel, “Özel banyo tesisi bulunan az sayıda konut var, yani bu nitekim zenginlerin de en zenginlerine ayrılan bir özellikti” diyerek keşfin değerine işaret ediyor:

“Ve bu banyo hakikaten çok büyük. Muhtemelen Pompeii’deki konutların ortasındaki en büyük banyo.”

Verus’un banyosunu kullanma talihi elde eden şahıslar üstlerini özel bir alanda değiştiriyordu. Bu oda, parlak kırmızı duvarlara ve Roma İmparatorluğu’nun dört bir köşesinden geometrik mermerlerle kaplı mozaik bir yere sahipti.

Misafirler üstlerini değiştirdikten sonra sıcak odaya geçerek küvete giriyorlardı. Bu odanın saunaya yakın sıcaklığı ise, asma yerin altında ve duvarlardaki boşluklarda dolaşan sıcak hava sayesinde elde ediliyordu.

Misafirlerin bir sonraki durağı ise, tekrar parlak renkte duvarlara sahip ılık oda oluyordu. Burada konukların ciltlerine sürülen yağlar, akabinde strigils ismi verilen kıvrımlı bir obje ile temizleniyordu.

Son olarak da konuklar en büyük ve en görkemli odaya, frigidarium yani soğuk odaya geçiyorlardı. Kırmızı sütunlar ve atletlerin freskleriyle çevrelendikleri bu odada konuklar, 20 ila 30 kişinin kullanabileceği küçük havuzda serinliyorlardı.

Dr. Zuchtriegel “Yaz aylarında ayaklarınızı suya sokarak oturabilir, arkadaşlarınızla sohbet edebilir ve hatta bir kadeh şarabın tadını çıkarabilirdiniz,” diyor.

Banyo tesisi, bu inanılmaz meskende keşfedilen son bulgu.

Simsiyah duvarlara sahip, klasik edebiyattan sahnelerin resmedildiği sanat yapıtlarının sergilendiği devasa bir ziyafet salonu da geçen sene keşfedilmişti. Keşfedilen açık mavi renge boyanmış, daha küçük bir öbür odada da konut sakinlerinin yaradanlara dua ettiği düşünülüyor.

Evin felaket sırasında renovasyon sürecinde olduğu düşünülüyor, konutun birçok yerinde alet edevat ve inşaat gereçleri bulunmuş. Örneğin mavi odada yerde bulunan bir yığın midye kabuğu, hafif bir parıltı vermesi için öğütülerek duvarlara sürülmeyi bekliyordu.

Bu hoş yerin çabucak yanındaki küçük, dekorasyondan mahrum bir başka odada ise ender bir keşif yapıldı: Patlamadan kaçmayı başaramayan iki Pompeii sakininin kalıntıları.

Bir bayan iskeleti cenin konumunda yatağın üzerinde bulunurken, küçük odanın köşesinde de bir erkeğin bedeni bulundu.

Pompeii arkeologlarından Dr. Sophie Hay “Vezüv’ün piroklastik akıntısı bu odanın çabucak dışındaki sokakta akıyordu ve bir duvarın yıkılmasına sebep oldu. Bu erkek de kısaca duvarın altında ezilerek öldü” diye anlatıyor:

“Erkek ölürken bayan hala hayattaymış, travmayı düşünün… Piroklastik akıntı bu odanın geri kalanını doldurdukça da bayan ölmüş.”

Erkek iskeletinin tahlili bu kişinin kemiklerinde hasar olduğunu, yani bu kişinin düşük toplumsal statü sahibi olduğunu, hatta köle olabileceğini gösterdi.

Daha ileri yaşta olmasına karşın bayanın kemikleri ve dişleri uygun durumdaydı.

Dr. Hay, “Kadın muhtemelen toplumun daha üst katmanlarından birine mensuptu,” diyor:

“Evin sahibinin eşi olabilir, ya da tahminen de konut sahibesi ile ilgilenen yardımcı olabilir, bilemiyoruz.”

Odadaki mermer bir sehpanın üzerinde değişik objeler bulundu: Bardaklar, bronz kadehler ve seramikler. Tahminen de bu eşyaları patlamanın tesirlerinin geçmesini beklemek üzere saklandıkları odaya bu ikili getirmişlerdi.

Ancak kurbanların ellerinde sıkı sıkı tuttukları cisimler, en dikkat cazip olanları. Genç erkek elinde birtakım anahtarlar tutarken, yaşı daha büyük olan bayanın elinde de altın ve gümüş paralar ile mücevherler bulunuyordu.

Bunlar Pompeii’nin kasasında, antik kentte bulunan öteki değer biçilmez isimlerle birlikte saklanıyor. Biz de arkeolog Dr. Alessandro Russo ile birlikte cisimleri inceleme fırsatı elde ettik.

Altın paralar adeta yeni üzere parıldarken, takıların ortasında da narin altın ve doğal inci küpeler, kolye uçları ve ince işlenmiş yarı bedelli taşlar bulunuyor. Russo bunların ferdî eşyalar olduğunu söylüyor.

Russo, “Böyle cisimler bulduğumuzda antik ve çağdaş vakitlerin ortasındaki aralık kapanıyor” diyor ve devam ediyor:

“Biz de bu patlamada ölen insanların hayatlarının küçük bir kısmına dokunabiliyoruz.”

Pompeii’nin zenginleri ve köleleri

Dr. Sophie Hay de banyo tesisini yüzyılda bir gerçekleşecek bir keşif olarak niteliyor ve Romalıların hayatının daha karanlık bir yüzüne ışık tuttuğunu söylüyor.

Sıcak odanın çabucak ardında kazan dairesi bulunuyor.

Sokaktan uzanan bir boru suyu meskenin içine taşırken bu suyun bir kısmı soğuk havuza, bir kısmı da sıcak odada kullanılmak üzere kaynatıldığı kurşun bir kazana akıtılıyordu. Bu akışı düzenleyen vanalar adeta bugün bile açılıp kapatılabilecek kadar çağdaş görünüyor.

Kazan dairesinin altında fırın yandığı düşünülürse, burada bütün sistemi çalıştıran köleler dayanılmaz sıcaklıklara maruz kalmış olmalı.

Dr. Sophie Hay anlatıyor:

“Bütün bu kazılardaki en çarpıcı bulgu köleler ile çok güçlü sakinlerin hayatlarının ortasındaki keskin zıtlık. Burada da bunu görüyoruz, banyo tesisindeki şatafatlı hayat ile kölelerin bütün gün ateşi körüklemekle uğraştığı kazan dairesi ortasındaki fark”

“İki dünya ortasında sizi ayıran tek şey bir duvar.”

Kazı son haftalarına girse de, küllerin ortasından yeni keşifler doğmaya devam ediyor. Hafriyat mühletince kısıtlı sayıda ziyaretçinin alana girmesine müsaade veriliyor, fakat hafriyatın sonunda antik kentin tamamı ziyarete açılacak.

“Burada her gün bir sürpriz oluyor” diyor hafriyat yöneticisi Dr Anna Onesti ve devam ediyor:

“Bazen sabah işe geldiğimde olağan bir çalışma günü olacağını düşünüyorum. Sonra istisnai bir keşif yaptığımızı öğreniyorum. Pompeii’nin hayatında sihirli bir an ve bu hafriyat çalışması da bize bunu toplumla paylaşma imkanı veriyor.”