Trump, Beyaz Saray’a Dönüşte Değişim Vaat Ediyor
Donald Trump, 20 Ocak’ta Beyaz Saray’a döner dönmez süratli bir biçimde kökten değişiklikleri hayata geçirme kelamı verdi.
Bu değişimi gerçekleştirmeleri için ülkenin en güçlü konumlarına aday gösterdiği isimlerinse ortak bir özelliği bulunuyor: En doruktaki şahsa bağlılık.
Fakat bu isimlerin her birinin Trump’ın siyasetlerini uygulamaya nasıl koyacaklarına dair kendi fikirleri bulunuyor.
Trump’ın en çok tartışılan vaatlerini uygulamaya koymak için güvendiği isimleri beş başlıkta inceledik ve uzmanlara, bu misyonlarda ne kadar tesirli olacabileceklerini sorduk.
Göç: Huduttaki sertlik yanlıları
Trump’ın en büyük kampanya vaatlerinden biri buydu: Hudutları korumak ve ABD’ye yasa dışı gelenleri hudut dışı etmek.
Yeni lider ABD tarihinin en büyük hudut dışı operasyonunun hayat geçirileceği kelamını verdi. Ve anketler bu siyasete yönelik dayanağın arttığını gösteriyor.
Aynı vakitte bunun nasıl hayata geçirilebileceği ve nasıl finanse edileceği şimdi aşikâr değil.
Kristi Noem, İç Güvenlik Bakanı
“Yasa dışı olarak ülkemize giren her yabancının ilk yaptığı şey kanunu çiğnemek oluyor”
Kristi Noem, Kongre’de dört periyot çalıştıktan sonra 2018’de Güney Dakota Valisi seçildi. Noem Covid salgını sırasında maske takma mecburiliği ve sokağa çıkma kısıtlamalarına açık bir halde karşı çıkmasıyla ulusal çapta dikkat çekti.
Salgın sırasında Noem 4 Temmuz Amerikan Bağımsızlığı Günü’nü Güney Dakota eyaletindeki Rushmore Dağı Anıtı’nda Donald Trump ile birlikte kutladı.
Joe Biden’ın hudut siyasetlerini sert bir halde eleştirdi.
Noem Afgan mültecileri almayı reddeti ve eyaletinin ulusal muhafızlarını Meksika hududuna göndermeyi kabul eden birinci vali oldu.
Adaylığının ABD Senatosu tarafından onaylanması gerekiyor.
Tom Homan, Sonların Çarı
“Bu durum, bu ülkenin 11 Eylül’den beri karşı karşıya kaldığı en büyük ulusal güvenlik zaafiyeti ve bunu düzeltmemiz lazım.”
Uzun yıllar boyunca hudut muhafaza vazifelisi olarak çalıştıktan sonra, ABD Göçmenlik ve Gümrük Koruma Ofisi Yöneticiliğine getirilen eski polis memuru Tom Homan, Trump’un poster vaatlerinden biri için ülkü seçim üzere duruyor.
Homan, Trump’ın birinci başkanlık periyodundaki en tartışmalı siyasetlerinden olan, hududu yasa dışı geçen göçmen çocukların ailelerinden ya da onlara bakan diğer yetişkinlerden ayrılmalarını başından itibaren destekledi.
Homan muhafazakar görüşlü yayın yapan televizyon programlarına sistemli formda yorumcu olarak katılıyor. Bu programlarda federal göç siyasetlerine karşı çıkan Demokrat Partili siyasetçilerle zıtlaşan bir profil çiziyor.
—— BBC’den Bernd Debusmann Jr’ın tahlili: ‘Baskıyı hayata geçirmek’ ——
Anketler, pek çok seçmen için iktisadın dışında en büyük telaş kaynağının göç ve Meksika hududu olduğunu tekrar tekrar gösterdi.
Sınır siyasetleri için dümene Homan ve Noem’in geçirilmesi, Trump’ın kelamlarını gerçekleştirmekte önemli olduğu izlenimini yaratıyor.
Fakat kitlesel hudut dışılar ve iş yerlerine baskınlar, işbirliği yapmayı reddeden Demokrat Parti’ye yakın eyaletlerde ve bölgelerle çatışma çıkarabilir.
Cumhuriyetçilerin elindeki, ekonomileri kısmen göçmen emekçilere dayanan birtakım eyaletler de kararlara karşı çıkabilir.
Ve Trump’ın birinci periyodunda olduğu üzere aileler tekrar birbirlerinden ayrılırsa ya da Amerikan vatandaşı akrabalarının yanında dokümanı olmayanlar hudut dışı edilirse, kamuoyunun görüşü süratle değişebilir.
Dış siyasette Çin şahinleri
Pek çok muhafazakar, ABD’nin global hakimiyetine, hem ekonomik hem de askeri açıdan, en büyük tehdidi Çin’in oluşturduğuna inanıyor.
Trump, Çin’e yönelik tenkitlerini daha çok ticaret alanına saklayarak dikkatli davransa da, dış siyaset takımını Çin’e açıkça eleştirel yaklaşan isimlerden oluşturuyor ve bu bireylerin Trump’ın yüksek gümrük vergileri vaadini yerine getirmesine yardımcı olması muhtemel.
Marco Rubio, Dışişleri Bakanı
“Bu yüzyılı tanımlayacak tehdit Çin. Ve onlara karşı gelebilmek için yalnızca hükümetin değil tüm halkın gayretlerine muhtaçlığımız var.”
2011’den beri Florida’yı Kongre’de temsil eden Kübalı-Amerikalı Senatör Rubio, göçmen ıslahatını deseklemiş ve birinci periyodunda Trump’ı eleştirmiş kıdemli bir siyasetçi.
Rubio 2016’da Cumhuriyetçilerin lider adayı olmak için yarıştığında iki isim vakit zaman hararetlenen bir rekabet içindeydi. Rubio daha sonra Trump’a takviyesini açıkladı.
Son yıllarda, seçim kampanyalarında ve basına verdiği demeçlerde canhıraş bir halde Trump’ı savundu.
Rubio Senato’nun istihbarat ve dış alakalar komitelerinin bir üyesi olarak, İran, Rusya- Ukrayna savaşı ve Çin bahislerinde sert tavırlarıyla biliniyor.
Henüz 53 yaşında, bir gün başkanlık hayali kuruyor olabilir ve Dışişleri Bakanlığı görevi ulusal çapta prestijini artırabilir.
Michael Waltz, Ulusal Güvenlik Danışmanı
“Otoriter rejimler, zayıflık olarak algıladıkları adımlarla cesaretlenirler. Doğruluk hissesi olsun ya da olmasın, bu onların algısıdır. Onlar için güç caydırıcı olur”
Askeri madalya sahibi bir özel kuvvetler gazisi olan Waltz da Rubio üzere Florida eyaletini temsil eden bir Kongre üyesi.
O da Çin’e sert çıkışlarda bulundu; ABD Kongresi’ndeki bir komitenin başkanlığını yaparken ABD’nin Pasifik Okyanusu’nda daha fazla çatışmaya hazırlanması gerektiğini savundu.
2022’de ABD’nin Pekin’deki kış olimpiyatlarını boykot etmesi davetinde bulunan birinci Kongre üyelerinden biriydi.
Afganistan’dan çekilme de dahil olmak üzere mevcut idarenin siyasetlerini eleştirdi.
ABD ordu idaresini de, ırk ve cinsiyet çeşitliliğini, eşitlik ve kapsayıcılığı savaşma kapasitesinin önünde tuttuğunu söyleyerek topa tuttu.
—— BBC’den Tom Bateman’ın tahlili: ‘Çin siyaseti ayrıştırabilir’ ——
İlk başkanlık devrinde Trump, Pekin ile bir ticaret savaşı başlatmış ve Covid’i “Çin virüsü” olarak isimlendirmişti.
Öte yandan Çin Devlet Başkanı Şi Jinping’in “demir yumruk” ile ülkeyi yöneten “olağanüstü” bir önder olduğunu söyleyerek ona övgüler yağdırmıştı.
Bu öngörülemezlik, ABD’nin en kıymetli stratejik bağını yönetmeyi daha da sıkıntı hale getirebilir.
Rubio da Trump’ın ulusal istihbaratın başı için seçtiği Tulsi Gabbard ile çatışabilir.
Gabbard Rubio’nun “yeni kuşak muhafazakar, savaş kışkırtan kümesi temsil ettiğini” söylemişti.
Verimlilik ‘Bakanları’: Harcama kısanlar
Trump iki teknoloji devi, Elon Musk ile Vivek Ramaswamy’i ‘Devlet Verimlilik Kurumu’ (Doge) başına getirdi.
Devlet harcamalarını azaltmayı hedefleyen bu çalışma da, Trump’ın bürokrasiyi “parçalara ayırma” gayretlerinin kapsamında.
Musk da bu görevlendirmeyle ilgili, devlette “şok dalgaları” yaratmaya yemin etti ve iki trilyon dolarlık harcama kesintileri vaat etti.
Ramaswamy de vergilerin toplanmasından sorumlu IRS ile Eğitim Bakanlığı’nın kapatılmasını savunuyor.
Resmi bir devlet kurumu olmayan Doge’un nasıl işleyeceğiyse şimdi bilinmiyor.
Elon Musk: Devlet verimliliği
“Demokrasiye tehdit mi? Hayır, BÜROKRASİYE tehdit!!!”
X’in, Tesla’nın ve SpaceX’in de ortalarında bulunduğu çeşitli şirketlerin yöneticisi Güney Afrika doğumlu Elon Musk, dünyanın en güçlü insanı.
Musk son yıllada, Covid periyodu dahil, hükümetin fazla sıkı bulduğu düzenlemelerine muhalefeti, çatışmacı toplumsal medya kimliği ve X’i (o vakit Twitter) satın aldığında uyguladığı ağır masraf azaltma programı ile tanınıyor.
Uzun müddet siyasi duruşunu gizleyen Musk 2024’te Trump’ın en fazla harcama yapan destekçilerinden biri oldu. Trump’ın yine seçilmesi için yüz milyonlarca dolar harcadı ve gerek Trump ile birlikte, gerek tek başına anahtar eyaletlerde mitingler düzenledi.
Musk devletlerin yeni teknolojiler kullanarak küçülebileceğini, daha tesirli çalışabileceğini ve verimliliklerini artırabileceğini söylüyor.
Vivek Ramaswamy: Devlet verimliliği
“FBI ‘reform’ edilemez. Hakikat karşılık: Kapatın. Evet, lider bunu yapabilir. Ben bunu yapacağım.”
Hint-Amerikalı multi-milyoner Vivek Ramaswamy servetini biyoteknoloji girişimciliğinden kazandıktan sonra bir varlık idare fon şirketi kurdu.
Cumhuriyetçi Parti’nin 2024 lider adaylığı için yarışırken, Trump’ın “Önce Amerika” gündemini benimseyeceğini söyledi.
Sonuç olarak eski başkanı desteklemek üzere adaylıktan çekilen Ramaswamy yeniden de seçim kampanyasındaki gündemiyle ve komplo teorilerini benimsemesiyle dikkat çekti.
Ramaswamy 2020 seçimlerinin “büyük teknoloji tarafından Trump’tan çalındığına” ve 2021 Kongre Baskını’nın “içeriden düzenlendiğine” inanıyor.
Federal devlette toplu işten çıkarmalar ve birtakım ünitelerin toptan kapatılması üzere agresif kesintileri savunuyor.
—— BBC iktisat muhabiri Natalie Sherman’ın tahlili: ‘Teşekkür aramaları’
Trump’ın bu iki ataması, seçim kampanyası sırasında Musk ve Ramaswamy’den gördüğü takviyeye yönelik bir teşekkür niteliğinde.
Ancak vakit içinde ne kadar fazla güç elde edecekleri görülecek.
Resmi bir kurumları yok ve Kongre denetiminde olan devlet harcamaları konusunda sadece tavsiyede bulunabilirler.
Büyük kesintiler Trump’ın, toplumsal güvenlik ve Medicare’e dokunmayacağı istikametindeki başka kelamlarına alışılmamış.
Düzen Bozucular
Trump’ın yeni idaresinde, mevcut tertibe agresif bir formda meydan okuma hedefiyle görevlendirilen iki isim bulunuyor.
Kennedy Sıhhat ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Gabbard da ulusal istihbarat idaresinin başına getirildi.
Robert F Kennedy Jr: Sıhhat ve Toplumsal Hizmetler
“Aşırı işlenmiş besinler obezite salgınını körüklüyor. Lider Trump’ı tekrar Beyaz Saray’a, beni de Washington’a ulaştırdığımızda, bozuk besin sistemimizi düzelteceğiz ve Amerika’yı yine sağlıklı hale getireceğiz.”
Robert F Kennedy Jr, avukat ve çevreci olmakla birlikte, Amerika’nın en ünlü Demokrat ailesinin de mensubu.
Tıp alanında hiçbir eğitimi bulunmasa da Kennedy’nin ABD’nin federal sıhhat kurumları üzerinde geniş kapsamlı yetkisi bulunacak.
Bu kurumların ortasında, Covid aşısı tersi olan Kennedy’nin idaresine girecek olan, aşı onay kurumu da var.
Kennedy’nin açıkladığı gayelerinden kimileri, örneğin su florlamasına dair söyledikleri, eksik yahut yanlış bilgiler içeriyor.
Gıda sistemini ve ek hususların besinlerde kullanımını yakından inceleme üzere kimi başka mevzularda ise toplumun daha fazla desteğine sahip.
Kennedy 2024 seçimleri için asıl olarak Demokrat Parti adayı olmak istemişti lakin sonra bağımsız olarak yarışa girmeye karar verdi.
Sonuç olarak bu kampanyadan vazgeçti ve Trump’ı destekleme kararı aldı.
Senato’nun da onayını alırsa kendisine Trump’ın kabinesinde anahtar bir rol verecek bu sıradışı paydaşlık somutlaşmış olacak.
Tulsi Gabbard: Ulusal İstihbarat
“Trump başkomutanımızdan beklediğimiz hamaseti ortaya koydu. Savaşı son deva olarak görerek barış arayışında düşmanlarla, diktatörlerle, müttefiklerle ve ortaklarla buluşacak yüreği gösterdi.”
Irak’ta tıbbi bir ünitede vazife alan eski asker Gabbard, tertipli olarak ABD’nin dış siyasetine karşı çıktı.
2017’de Demokrat Parti’den seçilmiş kongre üyesiyken, o vakit Suriye’nin cumhurbaşkanı olan Beşar Esad ile görüşmüş ve bu Esad’ı ölümcül kimyasal silahlar kullanmakla suçlayan ABD istihbaratına dair kuşkular oluşturmuştu.
Beş yıl sonra Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde ise NATO’yu suçlamış ve Ukrayna’da ABD’nin fonladığı biyolojik laboratuvarlar olduğu tarafındaki Kremlin savına dayanak vermişti.
Bir devir solcu siyasetçi ve 2020 lider adayı Bernie Sanders destekçisi olan Gabbard’ın Trump saflarına geçişi sıra dışı bir siyasi seyahat manasına gelebilir.
Ancak kurum ve Amerikan müdahaleciliğine ters açıklamaları bu süreçte dengeli kaldı.
—– BBC’den Mike Wendling’in tahlili: ‘Bomba grubunu dizginlemek’ —–
Kennedy ve Gabbard, Trump’ın bürokratik “derin devleti” kesimlere ayırma planının en büyük destekçileri ortasında yer alıyor.
İki isim de sık sık komplo teorilerine açıklamalarında yer veriyor.
Ancak bomba takımı, denetimleri güç yardımcılar olabilir.
Kennedy’nin besin ve tarım dalında daha sıkı denetimler istemesi Trump’ın hükümeti modüllere ayırma gündemiyle çatışabilir.
Amerikan müdahaleciliğine sert halde karşı çıkan Gabbard ise, örneğin İran’a karşı bu gücü kullanmaktan hiç çekinmeyen bir lider için çalışıyor olacak.
Ekonomi: Ek vergi ekibi
Trump’ın temel vaatleri ortasında Amerikalıların işlerini korumak yer alıyordu. Bu ticaret ve vergi başlıkları için atamalarını yaptı.
Çin, Kanada ve Meksika üzere esas ticaret ortaklarından ithal edilecek eserlere getirilmesi beklenen ek vergileri bu isimler yönetecek.
Howard Lutnick: Ticaret Bakanı
“Kazan-kazan durumu… Biz vergilerden bir sürü para kazanacağız, fakat daha değerlisi herkes bizimle pazarlık yapacak.”
Ticaret Bakanı olarak atanan Lutnick, Cantor Fitzgerald isimli finans kuruluşunun CEO’su.
Kendisini milyarder yapan şirketini 11 Eylül taarruzlarında 658 çalışanını kaybettikten sonra tekrar inşa etti.
Trump’ın seçim kampanyasına yaptığı yüklü bağışlar sayesinde geçiş ekibinin eş başkanı olmaya hak kazandı. Bu misyonu kapsamında yeni hükümette yer alacak binlerce kişinin seçiminde rol oynayacak.
Lutnick, Trump’ın iktisada dair planlarını açıkça destekliyor.
Bunlardan kimileri, kripto para ünitelerine yönelik düzenlemelerin ve gelir vergisinin ortadan kaldırılması ve ek vergiler.
Özellikle ek vergiler konusunda, içinden geldiği özel kesimin bakışından ayrılıyor.
Scott Bessent: Hazine Bakanı
“Vergilerin gücünü kullanarak Amerikalı ailelerin ve işyerlerinin ömürlerini güzelleştirmekten korkmamalıyız.”
Bir öbür finansçı Bessent’in ataması, Wall Street’teki birçok kişi tarafından temkinli bir bakışla itimat veren bir atama olarak görülmüştü.
Bessent’in geçmişinde, Demokrat Parti’nin en ünlü ve cömert bağışçılarından milyarder iş adamı George Soros’la irtibatlar da yer alıyor.
Ancak Bessent artık büsbütün muhafazakar tarafa geçti. Bütçe kesintilerini, düzenlemelerin gevşetilmesini ve ABD’nin petrol üretimi için yatırım artırmasını savunuyor.
Trump’ın ek ithalat vergisi davetlerini desteklese de, Lutnick üzere Bessent de Trump’ın vergileri, ABD için gelir kaynağı değil müzakere aracı olarak gördüğünü düşünüyor.
—– BBC’nin iktisat muhabiri Natalie Sherman’ın tahlili… —–
Trump sık sık ek vergilere iştahla baktığını ortaya koydu.
Yeni lider hem ekonomiyi güçlendirmek, hem de ülkeleri çeşitli hususlarda zora sokmak için bunları bir araç olarak görüyor.
Ancak Trump’ın bu planları, borsayı yükseltme ve enflasyonu düşürme üzere başka önceliklerle çatışırken, hangi bedelleri ödemeyi kabul edeceğine dair de soru işaretleri oluşturuyor.
Trump’ın iktisat ekibi, hükümetindeki en tecrübeli oyuncuları içeriyor.
Patronlarının fikirlerine sadık olsalar da, kısmen daha mütevazi geçmişlere sahip olmaları da piyasaları rahatlatıyor.
Bu hem Trump’ın Wall Street’ın ne düşündüğünü önemsediğini, hem de ekibinin çelişen iktisat gündemlerini dengelerken tutturmaları gereken ince dengeyi gösteriyor.
