Dışişleri Bakanı Fidan, CNN Türk canlı yayınında gündemi değerlendirdi: (1)

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, terör örgütü PKK/ YPG’ye ültimatom verildiğini ve buna nazaran hareket etmemeleri durumunda gereğinin yapılacağını belirterek, “(Gereği) Askeri harekattır. Şam onlarla konuşuyor. Bir sefer söyledi, bir daha söyleyecek.” dedi.

Fidan, CNN Türk canlı yayınında gündeme ait soruları yanıtladı.

Şam ziyareti sırasında Suriye’de şahit olduğu tahribata ait Fidan, havalimanı çalışmadığı için kara yoluyla Şam’a gittiğini belirterek, İdlib tarafının âlâ durumda olduğunu fakat Hama, Humus ve Şam’da bir yıkım gördüğünü söz etti.

Fidan, Esed rejiminin bu yıkımı ortadan kaldırmak için rastgele bir adım atmamasına ait, “Zaten temel prestijiyle sonunu hazırlayan da o oldu. Astana Süreci’yle bizim başlattığımız sessizlik süreci, ateşkes, 6-7 yıl hiçbir savaşın ve çatışmanın olmaması ve bu süreyi halkın ve kentlerin yaralarını sarmak için kullanmaması, aslında rejimin hem niyetini hem de kabiliyetini gösteren bir durumdu. ve sonuçta da sonunu hazırladı.” diye konuştu.

Suriye’deki yeni yönetimin lideri Ahmed Şara ile görüşmesinin uzun sürdüğünü ve her türlü mevzuyu ele aldıklarını aktaran Fidan, bundan sonra Suriye’de neyin nasıl yapılacağını, Şara’nın bu mevzudaki ve süreç idaresindeki görüşlerini ve Türkiye’nin de tavsiyelerini ele aldıklarını söyledi.

Uluslararası toplum Suriye konusunda 4 unsurda mutabık oldu

Fidan, Şam ziyaretinden evvel memleketler arası toplumla yaklaşık 10-11 gün diplomasi maratonu yürüttüğünü ve bu görüşmelerle Şam’daki yeni idareden ne istendiğinin kararlaştırılmasının amaçlandığını lisana getiren Fidan, ülkelerin hemfikir olduğu 4-5 unsur ortaya çıktığını tabir etti.

Bu unsurlara ait Fidan, “Suriye’nin komşuları için tehdit olmaktan çıkması; hiçbir formda teröre yer veren, başta DEAŞ ve PKK olmak üzere, bir alan olmaması; azınlıkların can, mal ve hayat güvenliğinin sağlanması ve makûs muameleye tabi olmaması; ülkenin toprak birliğinin ve bütünlüğünün korunması mevzuları başta olmak üzere ve bu tipten unsurlarımız vardı.” dedi.

Fidan, Türkiye olarak herkesin kabul edeceği, vicdanen, aklen ve hukuken geçerli bir söylemi teklif ettiklerini ve herkesin de bunu kabul ettiğini anlatarak, bu söylemi de bölge aktörleri ve milletlerarası toplumun beklentileri olarak Şara’ya aktardıklarını ve onun da hemfikir olduğunu ve bu unsurlara itiraz etmediğini lisana getirdi.

Fidan, bu mevzular içerisinde Türkiye için iki konunun yer aldığına işaret ederek, “Birincisi Türkiye olarak biz 3,5 milyon Suriyeli kardeşimize konut sahipliği yapıyoruz. Yani bu kardeşlerimizin durumları. İkincisi, terör örgütü PKK’nın Suriye’deki varlığının ne biçimde sona erdirileceği sıkıntısı. Bu bahisleri da detayıyla ele aldık.” tabirlerini kullandı.

“Şara, rasyonel bir lider”

Şam ziyareti sırasında Şara’ya dair izlenimlerine ait Fidan, “Açıkçası ben çok uygun gördüm. İdlib’de geçirdiği yılların kendisine yaramış olduğunu gördüm. Uzun yıllardır tecrübesi var, benim onunla ilgili müşahedelerim var vakit zaman güncellediğim. ve geldiğimiz noktada nitekim hem sorumluluğunun farkında, hem Suriye’nin ve bölgenin kendisinden beklentilerinin hem de fırsatların ve kısıtlamaların farkında. Yani rasyonel lakin oturaklı bir önder.” değerlendirmesinde bulundu.

Fidan, Suriye’deki durumun geleceğine yaklaşımına dair umudu bulunduğunu lakin ortaya konan hareketler, siyasetlere ve aksiyonlara bakarak karar verme taraftarı olduğunu lisana getirdi.

Bu formda hareket edildiğinde başka muhataplar nezdinde de ikna edici olduklarını belirten Fidan, şunları kaydetti:

“Şu anda azınlıkların teminatı olma durumunda bir derdi yok fakat yarın bir gün ülkede ulusal güvenliği ve bütünlüğü sağlamada ıstıraplar olabilir mi, olabilir. Yani bölgede belirli uyuşmazlıklar olabilir mi, olabilir. Suriye üzerinde diğerlerinin hesabı kitap olup karıştırmaya gidebilirler mi, gidebilirler. Bütün bunların da farkında olmak gerekiyor fakat hoş olan şu, Suriye halkı kendinden olan bir idaresi sahiplendi ve umudunu ona bağladı. Bize de bu umudu desteklemek, beslemek düşüyor ve yanlışsız olanı tavsiye etmek düşüyor.”

“Suriye’de birinci öncelik milletlerarası muhataplığı sağlayacak bir hükümet”

Fidan, Suriye’de öncelikli hususlara ait, “Şu anda bir numaralı ödev, bir an evvel hem halka hizmet edecek hem de milletlerarası muhataplığı sağlayacak bir hükümetin kurulması. Şu anda resmi devlet başkanı hüviyeti yok Ahmed Şara’nın, hala devrim yapan heyetin başkanı sıfatı taşıyor. 3 tane bakan atadı ama bunlar asıl, kalıcı hükümetin atanması gerekiyor. Zira memleketler arası toplum bir an evvel oraya yardım sağlamak ve teknik işbirliği için bekliyor.” diye konuştu.

Uluslararası toplumun Suriye’de bir muhatap istediğini kaydeden Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da yardımların seferber edilmesi talimatı verdiğini lakin bakanların, karşısında muhatap görmek istediğini söyledi.

Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri için yine imarın başlaması gerekiyor

Fidan, Suriye’de öncelikli olarak yapılmasına gerekenlere ait, “Hükümetin kurulması gerekiyor. Sonra ülkenin tekrar imarı sorunu. Yaraların sarılmaya başlaması bu kıymetli. Bu mevzuda önemli adımların atılması gerekiyor.” dedi.

Bakan Fidan, Türkiye, Ürdün, Irak, Mısır, Lübnan ve Batı ülkelerinde yer alan Suriyelilerin geri dönmesi için ülkedeki tekrar yapılanma faaliyetlerinin bir an evvel başlaması gerektiğini vurguladı.

Şara’nın da yurt dışında bulunan Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri taraftarı olduğunu aktaran Fidan, bu savaşın bu nedenle verildiğini lisana getirdi.

Fidan, Şara’nın yönettiği İdlib’de de nüfusun yarıdan fazlasını İdlibli olmayan Suriyelilerin oluşturduğunu, savaş nedeniyle iç göç yaptıklarını anlatarak, “Rejimden kaçan, muhaliflerin denetimi altındaki bölgelere sığınan öbür insanlardı. Aslında bizim Türkiye olarak alanda önde mevzi kazanmamızın, faaliyet göstermemizin sebebi de buydu. 5 milyona yakın muhalifin denetimi altında yaşayan mültecilerin Türkiye’ye gelmemesi sıkıntısı.” sözlerini kullandı.

Şara’nın anayasa ve seçime ait 4-5 yıl müddet vermesine dair Fidan, bu süreyi Şara’nın kelam gelimi kullandığını ve kendisiyle görüşmesinde anayasa ve seçimler probleminin de gündeme geldiğini söyledi.

Fidan, anayasa için referandum ya da Temsilciler Meclisi’nin onayı gerektiğini ve bunun için de seçim yapılmasının kaide olduğunu kaydederek, “Seçim olması için 10 milyondan fazla insanın tekrar dönmesi gerekiyor. Yurt dışında doğmuş son 11 yıl içerisinde sayısı belirli olmayan vatandaş var, ölmüş vatandaş var. Yani bunların gelip, kayıtlarını tekrar denetim altına alıp, kimliğini kaybetmişlere tekrar kimliğini verip, bir sistem oturtulması gerekiyor. Yani bu ne kadar vakti bulur? Buna çabucak başlamak gerekiyor. Bu yerine oturduğu vakit alışılmış o halk üzerinden bir seçime girilmesi gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Şara’nın “seçimden kaçma” üzere bir durumu olmadığını ve bu süreci kendisinin ona anlattığını aktaran Fidan, devletinin isminin da mevcut ismi olan “Suriye Arap Cumhuriyeti” olacağını tabir etti.

“Eski rejim mensuplarının örgütlenmesi engellenmeli”

Fidan, Şara ve grubunun, Suriye Ulusal Ordusu’nun ve güneydeki ögelerin yeni idareye dayanak vermesinin ve askeri güvenliğin sağlanmasının değerli bir başlangıç olduğunu vurgulayarak, “Bunun doğal ordu etrafında birleştirilmesi gerekiyor. Geriye iki tane risk alanı kalıyor. Birincisi eski rejim mensuplarının rastgele bir halde örgütlenmeye giderek, gerek toplu halde gerek hücrelerle örgütlenerek rejimle, yeni idareyle bir çatışma içerisine girmeleri.” dedi.

Sosyal medyada yer alan Alevilere ve Şiilere karşı hareketler yapılacağına dair provokasyonların yanlışsız olmadığını belirten Fidan, “Öyle bir şey yok şu anda. Olmayacak da inşallah. Biz de olmasını istemiyoruz. Yani olmasına da müsaade etmeyiz. O mevzuda çok hassasız.” diye konuştu.

Fidan, Şara’nın “Biz, bize yapılanları yapmamak için geldik” tabirlerini olgunluk olarak nitelendirerek, bu yolda devam etmelerini umduğunu lisana getirdi.

“Türkiye, domine etme fikrine karşı”

Fidan, Suriye ile eşit alaka kurduklarını ve Türkiye’ye düşenin onlara yardım etmek olduğunu vurgulayarak, “Biz domine etme fikrine karşıyız. Tesirimiz olabilir, örnek alabilirler ancak domine kültürü nitekim bizim bölgemizi öldürüyor. Ben Arap kardeşlerime de bölgede dedim, bu olaydan sonra çekincesi olanlar oldu. Biz bölgede ne Türkiye’nin ne İran’ın ne Arapların rastgele bir halde domine etme bakış açısıyla bir siyaset üretimine razı değiliz.” tabirlerini kullandı.

Türkiye’nin Suriye’de “tahakküm kurduğu” savlarına ait Fidan, “Yok, onu kabul etmiyoruz. Biz var olan kardeşlik hukukundan doğan, coğrafyamızdan doğan, hudut bağımızdan doğan etkimizi, mümkün olan en olumlu formda kullanmak istiyoruz.” dedi.

Fidan, Türkiye’nin kelamının faal olmasına ait, “Caydırıcı olduğumuz için, gücümüz olduğu için. Gerektiği vakit, hile yapıldığı vakit, bize karşı numara yapıldığı vakit biz de natürel ki reaksiyonumuzu koyacak araçlara sahibiz, ferasete sahibiz. (O araçlar olmasa) Kimse sizi dinlemez aslında. Yani savaşmış olduğunuzu, savaşmaktan kaçmayacağınızı bilmeleri lazım. Yani yanlış bir şey gördüğünüz vakit tepki gösterebiliyor olmanız lazım.” diye konuştu.

“Suriye’deki idare PKK/YPG’ye yönelik adımlar atacak”

PKK/YPG sıkıntısını Suriye’deki yeni idarenin sahiplenmesi, kendi ülkesinin ulusal ve bölgesel bütünlüğünü sağlama ismine gerekli adımları atması gerektiğini anlatan Fidan, “(Bu adımları) Atacak, yani görüşmeler devam ediyor. Bu istikamette birtakım adımların atılmasını bekliyoruz. Buna bir vakit vermek lazım, bir süre.” değerlendirmesinde bulundu.

Fidan, Suriye’deki yeni idarenin terör örgütü PKK/YPG’ye bir proje önermesi ve onların da kabul etmemesi ihtimaline ait, “Kabul etmezse, ki vakte oynadıkları ortada, bunu da görüyoruz. Bu beşerler (yeni yönetim) buraya savaşarak geldiler. Şam’daki idare, o denli rastgele bir hafife alınacak idare değil. Savaştan korkanların olduğu bir idare değil. Savaşarak ele geçirdiler.” dedi.

Suriye’deki yeni idarenin YPG’yle savaşacak kudretinin ziyadesiyle olduğunun altını çizen Fidan, Türkiye’nin bu husustaki mümkün rolüne ait, “Bizim onlara (PKK/YPG’ye) verdiğimiz ültimatom ortada. Amerikalılar üzerinden de verdik, basın üzerinden de. Milletlerarası terörist savaşçı niteliği taşıyan, Türkiye’den, İran’dan, Irak’tan gelmişlerin behemehal terk etmeleri gerekiyor.” diye konuştu.

Fidan, şu anda PKK/YPG’den buna yönelik bir hazırlık ve niyet görmediklerini belirterek, “Biz ültimatomları yahut kuralları söylerken şunun için söylüyoruz, şayet askeri harekat olmasını istemiyorsanız bölgede, ne bizim tarafımızdan ne Suriye’deki yeni idare tarafından, bunun kaideleri belirlidir.” tabirlerini kullandı.

Terör örgütü mensuplarının Suriye’yi terk etmesinin akabinde öbür takımların silahlarını bırakarak yeni sisteme dahil olmaları gerektiğini aktaran Fidan, “Bu kansız, sorunsuz bir geçiş. Buna karşılık oradaki PKK’lı olmayan, aziz Suriyeli Kürtlerin canlarına, mallarına rastgele bir halel gelmeden olağan hayata katılmaları ve yaşamaları gerekiyor. Suriye’deki yeni idare de bunun garantisini bize veriyor. Zira koşullarımız ortasında bu da var.” değerlendirmesinde bulundu.

Fidan, Suriye’de Kürt vatandaşlarına da vatandaşlık ve kimlik verilmesi gerektiğini lisana getirdi.

“PKK/YPG’e ültimatoma nazaran hareket etmezse gereği askeri harekat”

PKK/YPG’nin ültimatoma nazaran hareket etmemesi durumunda gereği yapılacağını vurgulayan Fidan, “(Gereği) Askeri harekattır. Şam onlarla konuşuyor. Bir kez söyledi, bir daha söyleyecek, bir daha söyleyecek.” dedi.

Fidan, kategorik düşmanlığı olmadığını vurgulayarak, “Sen terör faaliyeti içerisindesin. Bunu kendin de kabul ediyorsun. Toplamışsın dünyanın her tarafından adamları, oburunun toprağını işgal etmişsin, petrolün üstüne çökmüşsün. Diğerine hapishane hizmetleri sunarak para alıyorsun diğerinden. Bu türlü bir memleketler arası tertip kurmuşsun.” diye konuştu.

Suriye konusunda ABD’nin rolüne ait Fidan, “Amerika orada çeşitli mazeretler için vardı. Şu anda bilhassa oradaki varlığını (ABD Başkanı Joe) Biden yönetimi devrinde devam ettirirken geliştirdikleri mazeretlerin yüzde 85’i gitmiş durumda. İran ve Rus varlığını mazeret ediyorlardı. Artık DEAŞ’la ilgili bir mevzu var. DEAŞ’la gayret sıkıntısını gündeme getiriyorlar.” tabirlerini kullandı.

Fidan, DEAŞ’la gayret konusunda “PKK’nın ABD’ye hapishane hizmeti verdiğini” lisana getirerek, DEAŞ’le gayret sürecinde yakalanan yabancılardan Avrupalıların ülkelerine kabul edilmediğini ve bu nedenle onların “gardiyanlığını” PKK’nın yaptığını kaydetti.

DEAŞ’lıların denetimini Suriye’deki yeni hükümetin yüklenmeye hazır olduğunu aktaran Fidan, DEAŞ’e karşı Türkiye dahil birçok ülke ve aktörün savaştığını ve yalnızca bunu mazeret göstererek PKK/YPG’nin “korunmasının” yanlış olduğunu vurguladı.

“Cumhurbaşkanı Erdoğan talimat verdi”

Fidan, bu bahiste Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir talimat verdiğini aktararak, “Eğer öbürleri yapamayacaksa (DEAŞ’lıların kontrolü) bu işi, ben kendi askerimle bunları denetim altında fiyatım. Yani Türkiye olarak biz buna da hazırız. Bunda bir meşakkat yok.” tabirlerini kullandı.

20 Ocak’ta ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın göreve başlayacak olmasına ait Fidan, Trump’ın birinci devrinde Suriye’den ABD askerlerini çekme talimatı verdiğini fakat ABD sisteminin buna imkan sağlamadığını hatırlattı.

Fidan, Türkiye’nin bu sorunun kan dökülmeden çözülmesini istediğini belirterek, Şam’ın yeni bir sahibi ve idaresi bulunduğunun ve PKK/YPG’nin bu idareye karşı çıkması durumunda atılacak adımların muhakkak olduğunun altını çizdi.

PKK/YPG’nin karşı çıkması durumunda niyetinin ne olduğunun belirli olacağını kaydeden Fidan, “Bunların niyeti aslında rastgele bir ülkeyle barış içerisinde olmak değil, bulundukları yerde terör ve kaos çıkartmak üzere bir niyetleri var. Buna da kimse müsaade etmez.” dedi.

Geçmişte ABD’ye karşın PKK/YPG’ye askeri operasyon yapıldığını anımsatan Fidan, ” Afrin’de yaptık, Rasulayn’de yaptık, Tel Abyad’da yaptık. Ondan sonra MİT’teyken herhalde 150-200 tane tahminen de çok daha fazla nokta operasyonu yaptık. Hala devam ediyor arkadaşlar, yapıyorlar.” diye konuştu.

Fidan, ulusal güvenlik, halkın güvenliği ve devletin korumasının bunu gerektirdiğini vurgulayarak, “Başka bir şey yapma bahtımız yok. Olağan ki yapacağız. Bizim misyonumuz bu. Tarihi mesuliyetimiz.” tabirlerini kullandı.

(Sürecek)