Antalya’daki Düğmeli Evler Yok Olma Tehlikesinde
Yüksek onarım maliyeti ve mirasçılar ortasındaki uyuşmazlık düğmeli meskenleri yok ediyor
Antalya’da 800-900 yıllık tarihi mahallede muhafaza altına alınan düğmeli meskenler yok olma tehlikesi altında
Koruma altına alınan 7 düğmeli meskenden 17 yılda yalnızca 2 tanesi restore edilebildi
ANTALYA – Antalya’nın Akseki ilçesi Alaçeşme mahallesinde Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Müdafaa Heyeti’nin 2008 yılında müdafaa altına aldığı 7 meskenden 5 tanesi yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Mirasçılar ortasındaki uyuşmazlıklar ve yüksek maliyetli onarımlar sebebiyle kimileri 300 yıllık geçmişe sahip tarihi düğmeli meskenler vakte direnemeyip yıkılıyor.
“Resmi kayıtlarda yaklaşık 800-900 yıllık bir köy”
Resmi kayıtlarda yaklaşık 800-900 yıllık bir köy olan Alaçeşme’de Osmanlı sivil mimarisinin en hoş örneklerinin yer aldığı ve günümüze kadar ulaşan tarihi düğmeli konutlarının birçoğu yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Çok az sayıda düğmeli meskenin restore edilerek konut olarak kullanılıp kimilerinin otel olarak işletildiği Antalya’nın Akseki ilçesinde sahipsiz kalan düğmeli meskenler bir bir vakte yenik düşüyor. Onarım maliyetlerinin yüksekliğinden, ayrıyeten mirasçıların anlaşamamasından ötürü bir çok mahallede konutlar yıllar içerisinde göçmeye başlarken, kimileri ise bakımsız bir halde ayakta kalmaya çalışıyor.
“Alaçeşme mahallesinin tarihi”
Alaçeşme mahallesi muhtarı Hasan Uluğkay, “Alaçeşme, resmi kayıtlarda 800-900 yıllık tarihe sahip, Yörükler ve Rumlar köy sakinleri ortasındaydı. Osmanlı kayıtlarında “Alakilise” yahut “Alakilisa” diye geçer. Bu isim köyde evvelce yer alan ve bakımsızlıktan yıkılan işlemeli Rum kilisesinden gelir. Vilayet Meclisince ismi “Alaçeşme” olarak değiştirildi, 1928 yılında Dahiliye Vekaleti kayıtlarında da “Alaçeşme” ismiyle yer aldı” dedi.
“Mahalle halkının birçoğu yıllar evvel göç etmiş”
Alaçeşme Mahallesi Muhtarı Hasan Uluğkay, mahallenin çocukluk yıllarında 55-60 yıl evvel çok kalabalık olduğunu ve bir çok insanın iş bulmak için köyden Antalya, Aydın, Milas, İzmir, İstanbul üzere yerlere yerleştiklerini söyledi. Öbür kentlere göç eden ailelerin konutlarının boşalması nedeniyle bakımsızlıktan onlarca tarihi meskenlerin yıllar içerisinde çöktüğünü, çok az sayıda düğmeli konutun kaldığını söyledi.
“2008 yılında 7 tarihi konut müdafaa altına alındı”
2008 yılında klasik konut mimarisinin nitelikli örneklerinden 7 konut, tarihi mezar taşları ile anıtsal nitelikli ağaçların bulunduğu mezarlık ve köyü yaylaya bağlayan taş döşeme yolların müdafaa altına alındığını anlatan Uluğkay, 2008 yılında Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu uzmanlarınca, eski muhtar Mustafa Pınarbaşı periyodunda Alaçeşme köyünde yapılan çalışmalar sonucunda hazırlanan rapor doğrultusunda, taş ve ahşap gereçle inşa edilen, Akseki bölgesi klasik konut mimarisinin nitelikli örneklerinden olan 7 yapının, taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak tesciline karar verildiğini ve söyledi.
“Çift cumbalı ve her odasında banyosu bulunmaktadır”
Köyün yaklaşık 800 yıl evvel kurulduğunun iddia edildiğine değinen Uluğkay, “Köydeki tarihi konutlar, Akseki’deki hatıllı meskenler sınıfındadır. Müdafaaya alınan meskenler, yaklaşık 250-300 metrekare alana yerleştirilmiş, her odasında banyo bulunan 6 ve 7 odalı konutlardır. Bunların kafesleri cumba olarak anılmaktadır ve dışa açık formda bulunmaktadırlar. Cumbalar meskenin hem ön tarafında hem de art tarafında mevcuttur. Sabahtan sabah güneşini alırken,öğleden sonra ise akşam güneşini alıyor. Vaktinde süper bir mimari yapılmış. ” dedi.
“17 yılda 2 tarihi mesken restore edildi”
Alaçeşme Mahallesi’nde müdafaa altına alınan, bir çivi çakılmasına dahi müsaade verilmeyen fakat onarım çalışmaları da yapılmayan düğmeli konutların çatılarının büsbütün göçtüğünü ve düğmelerinin çürümeye başlayarak yıkılmaya başladığına dikkat çeken Uluğkay, şu bilgileri verdi:
“Mahallemizde 2008 yılında Antalya Koruma kurulu tarafından muhafazaya alınan 7 adet tarihi özelliği olan bina var. 5 meskenin asıl sahipleri öldü. Bunlar mirasa kalan konutlardır. Muhafaza altına alındığından bir çivi dahi çakılmıyor. Bu konutların çatılarından su aldığı anda konut yıkılmaya başlar. Evvelden çatılarını bakımlarını yaptırıyorlardı. Artık ise bir çivi dahi çakamıyorlar. Kimileri ise Kültür ve Turizm Bakanlığı her ne kadar dayanak verse bile kendilerinin ekonomik durumlarının güzel olmaması nedeni ile yaptıramadılar. Yalnızca 2 kişi onarımını yaptırabildi. Bunlar da Turizm Bakanlığından bir ölçü yardım alarak yaptırdı. Maalesef 5 mesken kullanılamaz hale geldi. Bu meskenlerin kırılan kiremitleri bile değişseydi bugün hepsi ayakta olacaktı. Ama maalesef müsaadesiz çivi bile çakılamıyor. Konutlar yıkıma mahkum edildi. Tarihi köyün tarihi düğmeli konutları yıkılmaya terk edildi. Devletimiz inşallah bu konutlara bir tahlil bulur” formunda konuştu.
