Beypazarı’nın Telkari Ustası: Orhan Işık
Beypazarı’nın telkari ustalarından Orhan Işık 40 yıldır gümüşe hayat veriyor.
Beypazarı’nda yaşayan Işık, gümüş işlemeciliğinin hem zarafet hem de büyük bir hassasiyet gerektiren bir sanat olduğunu belirtti. Işık, yıllarca süren meslek hayatında, gümüşün ince personelliği ve kaynatma etaplarındaki titizliği vurguladı.
40 yıllık tecrübesiyle gümüş işçiliğinde değerli bir ustalık kazanan Orhan Işık, yaptığı çalışmaları evvelce başında tasarlayarak model oluşturduğunu ve bu modelleri büsbütün telkari tekniğiyle işlediğini belirtti.
Işık, gümüş tellerin ince işçilikle bir ortaya getirilmesiyle yapılan klâsik bir personellik tekniği olan telkarinin her etabının itina ve dikkat gerektirdiğini söyledi.
Gümüş işçiliğinin Beypazarı’na Ahilik geleneği ile kazandırıldığını belirten Orhan Işık, mesleğe usta-çırak bağıyla başladığını ve babasının uğraşlarıyla bir ustanın yanına çırak olarak verildiğini tabir etti.
“Babam, bana bir sanat öğretilmesini istedi ve bu yüzden beni usta yanına verdi” diyen Işık, dört yıl süren çıraklık periyodunun akabinde kendi dükkanını açarak mesleğini sürdürdüğünü bildirdi.
Işık, “Gümüş ham haliyle gelir. Biz onu çeşitli basamaklardan geçirerek işlenecek hale getiririz. Telkari süreci, elimizdeki cımbızlarla ve kaynak yaparak, gümüş telleri birleştirerek yapılır” formunda konuştu. Ayrıyeten, gümüşün ayarının çok kıymetli olduğunu, 925 ayar altındaki gümüşün sürece için kullanılmadığını belirtti.
Beypazarı’nda, genç gelinlere ikram edilen gümüş işlemeli tılsımların büyük bir değere sahip olduğunu vurgulayan Orhan Işık, tılsımın nazardan korunma emeli taşıdığını söyleyerek “Gümüş işlemeli tılsım, yörede genç gelin kızlara takılan bir takıdır. Nazardan koruduğuna inanılır ve bu yüzden işlemelerinde büyük titizlik gösteririz. Tılsımın yüzeyi pürüzsüz olmalı” dedi.
Tılsımların altın işçiliğiyle de yapıldığını fakat altının kıymetli olması nedeniyle yöre halkının daha çok gümüş tılsımlara yöneldiğini belirten Işık, “Bileziklerde ve incili tılsımlarda altın renginde modeller yapıyoruz. Lakin, bu modelleri herkes altın mı gümüş mü olduğunu anlayamayabilir. Bir usta çabucak fark eder” biçiminde konuştu.
Orhan Işık, Beypazarı’ndaki el sanatlarının usta-çırak alakasıyla sürdürülen bir meslek olduğunu lakin son yıllarda çırak bulunamadığı için bu sanatın gelecekte yok olma riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. “Bu sanatı devam ettiren sayılı ustalar kaldı. Çırak bulmada zorlanıyoruz ve bu nedenle ilerleyen yıllarda bu klâsik sanat yok olacaktır.” diye konuştu.
Eski vakitlerde, Beypazarı’nda genç gelinlere tılsım ikram edilirdi. Tılsım, gelini nazardan ve berbat güçlerden koruduğuna inanılan bir takıydı. Orhan Işık, bu geleneğin hala devam ettiğini ve tılsımın bölgedeki değerli bir kültürel kıymet olduğunu tabir etti.
