Fidan’dan Barış ve Suriye Vurgusu
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İsrail’in Filistin’e yönelik taarruzlarına ait, “İki devletli tahlil perspektifine gidilmeden maksadına ulaşılmadan bölgede kalıcı barışın mümkün olmayacağının altını çiziyoruz. Bizim görmek istediğimiz ateşkesin bir an evvel sağlanıp zulmün gözyaşının ve kanın durmasıdır” dedi. Suriye ile ilgili konuşan Bakan Fidan, “Yabancı, Suriye dışından gelen aktörlerin Türkiye’den, Irak’tan, İran’dan ve Avrupa’dan gelmiş PKK’lıların ülkeyi terk etmesini istiyoruz. Geri kalanların Suriye’nin yeni ortamına entegre olmasını destekliyoruz. Suriye’nin milli güvenliği, birliği, bütünlüğü kıymetli. Parçalanmış bir Suriye gerek siyasal açıdan gerek toprak açısından katiyen görmek istemiyoruz” dedi.
Taksim’de bir otelde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yerli ve yabancı basın kuruluşları temsilcileri ile bir ortaya geldi. Bakan Fidan konuşmasının ardından basın mensuplarının sorularını yanıtladı. İsrail hükümetinin görevlendirdiği Nagel Komitesi’nin, Türkiye ile olası bir savaş öngördüğünü belirten bir gazetecinin Türkiye’nin İsrail ile yakın tarihte bir çatışma öngörüp görmediğine yönelik bir soru üzerine Bakan Fidan, “İsrail’in bölgedeki yayılmacı, çatışmacı siyasetleri yalnızca bölge ülkelerinin değil, milletlerarası toplumun, milletlerarası adaletin bir sorunu haline gelmiştir. Bu sorun tek başına Türkiye’nin sorunu değildir. İsrail’in ortaya koyduğu global ve bölgesel çaptaki sorunu bölge müttefikleriyle, global aktörlerle, ortaklarımızla daima birlikte karşılayacağız ve üstesinden geleceğiz” dedi.
Yunanistan’la kıta sahanlığı sıkıntısı ve Kıbrıs konusu üzerine konuşan Bakan Fidan, “Türkiye Yunanistan ortasındaki olumlu bağ bilhassa başkanlar seviyesinde başlatılan olumlu alaka bizim yakın ve uzakta devirde aldığımız meseleleri çözmede sahiden güzel ortam sağlıyor. ve bunu da devam ettirmeye çalışıyoruz. Sorunun iki tabiatı bulunmakta birincisi sorunun kendisi. İç politik dış politik rastgele bir tesirin olmadığı bir yerde iki rasyonel akıl bir ortaya geldiğinde Ege’deki probleme ve öteki bahislere Batı Trakya’daki bahislere nasıl bakar problemi mevcut. Burada yoğunlaşmalarımız var. Öteki taraftan kuşatıcı çevresel faktörler başta iç siyaset alanları devreye girdiği vakit ortaya çıkan tablo. Yunanistan tarafından iç politik baskının mevcut meseleleri yönetmede daha farklı bir taban oluşturduğunu görüyoruz. İç politik baskı yalnızca menfaati temel alan bir noktada olsa birebir Türkiye’de olduğu üzere daha rasyonel bir yerin bulunarak iletileceğini düşünüyorum. Bu çerçevede muhataplarımızın içinde bulunduğu durumu da anlıyoruz. Bu hayatın bir gerçeği. Biz odağımızı yetirmediğimiz sürece kararlılıkla ilerlemeye devam edeceğiz. Değerli olan önder yüreğidir. Bu hususta kamuoylarının kendilerine verdiği siyasal dayanağı ve onayı büyük bir liderlikle sorun çözmede kim gösterecek. İnşallah iki ülke de seçim menziline girmeden kıymetli adımlar atar diye düşünüyorum” diye konuştu.
“Bir terörist örgütü mahpusta tutmak için öteki bir terörist örgütü kullanma siyaseti yanlış”
Amerika Birleşik Devletlerinin terör örgütü PKK/ YPG’ye dayanak verdiğine yönelik bir soru üzerine Bakan Fidan, “Bir terörist örgütü mahpusta tutmak için öbür bir terörist örgütü kullanma siyasetinin yanlış olduğunu söyledik. Kendileri de biliyor. Kendilerinden evvel başlatılan bir süreç. Müttefiklik ruhunu öldürdüğünü söyledik. Her türlü dayanışma ruhunu alışılmamış olduğunu söyledik. Amerikalı ortaklarımız biz askeri operasyon düzenlediğimiz vakit yani kendilerini amaç almadığımız sürece bir problemimiz olmadı. Bundan sonra da olacağını düşünmüyorum” dedi.
Bakan Fidan ABD ile bağlantıların olumlu olduğunu, Amerika ile Türkiye birbirine gereksinim duyan iki ülke olduğunu belirterek yeni ABD idaresiyle yapan ve açık diyaloğa devam edeceklerini tabir etti.
“Amerika’nın gücünü kullanarak onun gerisine saklanarak kendi menfaatleri için kelam söyleyen ülkeleri açıkçası dikkate almıyoruz”
ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın Fransa’ya düzenlediği ziyaret ve terör örgütü YPG’nin Fransa’ya asker daveti üzerine bir soru üzerine Bakan Fidan, “Terörle mücadele Suriye’nin birliği ve bütünlüğüyle ilgili mevzular karşısında duruşumuz net. Avrupa’daki birtakım küçük ülkelerin Amerika’nın şemsiyesi altında muhakkak operasyonlara katılıp oradan kelam söylemeye dönük siyasetlerinin ne bölgeye ne de kendilerine hiçbir katkısı olduğunu düşünmüyorum. Amerika’nın olmadığı bir yerde kendileri bölgeye gelip askeri güç bulundurabiliyorlarsa görelim. Lakin bunun bu türlü olmadığını biliyoruz. Amerika’nın gücünü kullanarak onun ardına saklanarak kendi menfaatleri için kelam söyleyen ülkeleri açıkçası dikkate almıyoruz. Bizim muhatabımız ABD’dir. Başkalarını muhatap almıyoruz. Fransa’nın yapacağı bir şey varsa, Anayasa ile kendi vatandaşı olarak tanımladığı insanları hapishanelerden alıp kendi ülkesine getirip kendi hapishanesine koyup kendi mahkemesinde yargılamasıdır. Orda onu YPG’liye öteki bir teröriste hapishane hizmetleri verdirip daha sonra ben onu destekleyeceğim demek değildir. Sen kendi tutuklunu kabul etmeyip bunu mahpusta tutan teröristi destekliyorsun. Bunun izahı yok” diye konuştu.
Şam’da artık halkın sahiplendiği bir idare olduğunu söyleyen Bakan Fidan, “Bu yönetim Suriye’nin tamamını kucaklayan halkın çektiği kahırlara zulme son veren bir idare olacak. İdarenin kendi milli bütünlüğünü, birliği ve beraberliğini, siyasal bütünlüğünü, toprak bütünlüğü sağlamak için atacağı adımlarda YPG’nin bölgede oluşturduğu işgali ve terörü son erdirecek bir ajanda olduğunu görüyoruz. Bunu hayata geçirmeleri için kendilerine fırsat verilmesi gerektiğine inanıyoruz. Bunu bekliyoruz şu anda” diye konuştu.
“Filistin’de görmek istediğimiz ateşkesin bir an evvel sağlanıp zulmün gözyaşının ve kanın durmasıdır”
İsrail’in Filistin’de uyguladığı katliama ait bir soru üzerine ise Bakan Fidan, “İki devletli tahlil perspektifine gidilmeden gayesine ulaşılmadan bölgede kalıcı barışın mümkün olmayacağının altını çiziyoruz. Bu realitenin bu gerçekliğin bir tabiri. Şu anda ateşkesle ilgili devam eden arabuluculuk faaliyetleri var. Önemli telkinlerde ve tavsiyelerde bulunmaktayız. Günün sonunda bizim görmek istediğimiz ateşkesin bir an evvel sağlanıp zulmün gözyaşının ve kanın durmasıdır. Şu ana kadar bu mümkün olmadı. Bunun tahminen ayrıyeten tartışılması gerekir. Bir kadro memleketler arası aktörlerin aslında muahedeyi sağlamaktan çok İsrail’e vakit kazandırmak için diplomatik süreç işlettiğini de biz bu süreçte gördük” tabirlerini kullandı.
“Türkiye’nin Suriye’deki askeri varlığını yine gözden geçirmek düşünmek durumundayız”
Bir gazetecinin yeni devirde Türkiye’nin Suriye’deki askeri birliklerini tutma konusundaki fikrinin ne olduğunu sorması üzerine Bakan Fidan, “Yeni gerçeklik ışığında biz de oradaki varlığımızı yine gözden geçirmek düşünmek durumundayız. Bu şuanda yapılıyor. Yeni hükümetin attığı adımlara paralel olarak Türkiye de Suriye olan bağlantılarını gözden geçiriyor. Şu anda geldiğim noktada temel önceliğimiz Suriye’nin muhaliflerin denetimi altında yaşayan bölgelerdeki yaklaşık 5 milyon Suriyeli kardeşimizin hayatını sürdürmesini sağlayacak temel hizmetlerin verilmesi. Artık bu Suriye’nin tamamı için temel bir sorumluluk haline geldi. Yalnızca bizim değil o bölge devletleri için. Çok yeni bir süreçteyiz. Daha bir ay oldu. Bunu gözden geçiriyoruz. Oradaki varlığımızın artık farklı bir boyuta evrilmesi gerekecek. Her şey yolunda giderse” dedi.
Avrupa Birliği ile alakalar sorusu üzerine ise Bakan Fidan, “Biz tarihsel seyahatimizde da tam üyelik perspektifine takviye verildi. AB tarafında biz bunu maalesef göremedik. Vakit zaman yaptığımız görüşmelerde lisana getiriyoruz. Türkiye 2008-2009-2010 yıllarında AB’ye üye olsaydı bugün nasıl bir jeostratejik görüntüyle karşı karşıya kalırdı. Tarih bu halde devam etmedi. Bundan ders çıkarılır mı ‘ Bence ders çıkartılmalı. Siyasimizi lisanımızı bu tarafta günceleyebilecek miyiz’ Türkiye bunun çabasını 20 yılda verdi. Tarihin hüzünlü bir tecellisi ki Avrupa Birliği’nde de tam aksisi bir gayret oldu. Türkiye olmasın diye. Bu da onların yasal siyasal hakları. Bu siyasal denklem değişmediği sürece bizim daha farklı işbirliği modellerini mevcut halinden daha da ileri götürme talihimizin olmadığı gözüküyor. Sorduğunuz vize işbirliği problemi bu siyasal bir bütünleşme gerektirmeyen bir husus olduğu için biraz daha teknik bir mevzu. Bunun çok rahat hayata geçmesi mümkün olabilir. 27 ülkeli bir Avrupa Birliği’nde aşikâr Türkiye ile ilgili hususların rehin alındığını görüyoruz. Bu Avrupa Birliği’ndeki çeşitli düzeneklerin işletilmemesinden ötürü teknik sebeplerle büyük stratejik maksatlara ulaşılmadığını görüyoruz. Türkiye, AB üyeliğinde ortaya koyulan dar başlılıkla, kaybedilen stratejik yarar neyse bugün üyelik dışı yapılacak işbirliği alanlarında da ortaya çıkartılan küçük engellemelerin aslında tekrar büyük stratejik çıkarları ve menfaatleri engellediğini görmek gerekiyor. Sorun, bunu ne görecek? Ne anlayacak? Ne tahlil edecek? İnsan yok ortalıkta. Bu türlü bir siyasal körlük içerisindeyiz. En büyük sorun bence Avrupa’da bu” tabirlerini kullandı.
“Böyle bir tehditle yaşama bahtımız yok”
Suriye idaresinin Amerika’ya karşın terör örgütü YPG’ye operasyon yapması hakkında konuşan Bakan Fidan, “Böyle bir tehditle yaşama talihimiz yok. ya oburu açacak ya da biz açacağız” diye konuştu.
“Maalesef savaş durmadı”
Sudan ve Birleşik Arap Emirlikleri ortasındaki problemlerin giderilmesi için Türkiye’nin adımları hakkında Bakan Fidan, “Birleşik Arap Emirliklerine geçtiğimiz hafta yaptığımız ziyarette Birleşik Arap Emirlikleri devlet lideri Sayın Muhammed bin Zayid ile bir ortaya geldik. Bölgesel bahisleri derinlemesine ele alma imkanımız oldu. Bunlardan biri de Sudan’daki durum ve çatışmaların durdurulmasına ait konular. Bilhassa çatışan taraflardan olan Sudan tarafında Abdülfettah Abdurrahman el-Burhan ile Birleşik Arap Emirlikleri ortasındaki badirenin giderilmesi konusu da masaya yatırıldı. Bu Birleşik Arap Emirlikleri ile Sudan’daki tarafların ortasında bir arabuluculuğa olağan muhtaçlık duyulmakta. Suudi Arabistan ve Amerika’nın işlettiği düzenekler var. Çeşitli uğraşlar oldu. Maalesef savaş durmadı. Bölgemizdeki öteki savaşlar üzere Sudan’daki savaşta çok sayıda can kaybına sebep olmaktadır. Memleketler arası toplum olarak Sudan’ı yakın mercekte ele almak gerekiyor” dedi.
“İnşallah gelecek kuşaklara büyük bir sorun yumağı bırakmayız”
Yunanistan – Türkiye ortasındaki münasebet hakkında Bakan Fidan, ” Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaptığım basın toplantısında da tabir ettim; benim görmek istediğim Kıbrıs’taki hem Rum kısmının hem de Türk bölümünün Yunanistan’ın, Türkiye’nin daima bir arada meselelerini çözdüğü Ege’yi ve Akdeniz’i bir barış, kalınma ve refah bölgesi haline getirdiği dünyayı görmek istiyorum. Bunun olmaması için hiçbir sebep yok. Şu anda aslında var olan hayatlarımızı, duruşlarımızı değiştirmeden, hiçbir şey kaybetmeden biraz yürekle bu işleri çözebileceğimize ben yürekten inanıyorum. Geçmişten taşıdığımız tarihî hisler var. O bugüne de tesir ediyor. Bugün öteki bir gerçeklik oluşmuş durumda. Bu durumlarda siyasal liderliklere gereksinim var. Ben iki ülke liderliğinin de şu anda bunu yapmak istediğini görüyorum. İnşallah gelecek jenerasyonlara büyük bir sorun yumağı bırakmayız. Biz nasıl sorunu geçmiş jenerasyonlardan devraldık, biz onu çözeriz ve gelecek kuşağa kalmaz. Çalışamaya devam etmek gerekiyor” formunda konuştu.
“Türkiye’nin uyumu ve eforlarıyla devam eden bir insani yardım faaliyeti var”
Suriye’nin tekrar kurulmasında Türkiye’nin izleyeceği rol hakkında bilgi veren Bakan Fidan, “Özellikle kurumlar ortası bir uyum sistemi kurduk. Türkiye’deki bakanlıklarımızın, devlet kurumlarının organize bir halde Suriye’deki altyapı sıkıntılarına ait neler yapılabilir çalışmalarımız son hız devam ediyor. Başka taraftan memleketler arası partnerlerimiz ve bölgesel partnerlerimiz bunun ön çalışmaları başladı. Şu anda Türkiye’nin uyumu ve eforlarıyla devam eden bir insani yardım faaliyeti var. Bilhassa Suriye’nin yoksun kalmış bölgelerinde besin sorunu yaşayan yerlere muhakkak bir ölçü besinin iletilmesi konusunda devam eden trafik var. Kalkınmayla ilgili problemlerin başında gelen elektrikle ilgili devam eden çalışmalar var. Katar’ın gündem de tuttuğu kimi projeler var. Türkiye’nin bu hususta verdiği dayanak var. Ürdün’ün bu husus da fikirleri var. Bunlar şu anda bir ortaya getiriliyorlar. Önümüzdeki günlerde kimi bölgesel toplantılar olacak. Toplantılarda da ana mevzunun kesinlikle bu yardımların bir an evvel ahenkleştirilmesi ve hızlandırılması konusu olacak. Bu bizim için kalıcı bir uğraşı konusu. Körfez İşbirliği Teşkilatı’nın bu mevzuda bir karar aldığını öğrendik. Öteki taraftan Avrupa Birliği’nin kurumsal çalışmaları başlattığını gördük. Bütün ulus aktörlerin ve memleketler arası kurumların bu mevzuda koordineli bir formda çalışmaya başlaması, bu sıkıntıyı kendilerine bir sıkıntı edinmesi hakikaten sevindirici bir bahis. Suriye’deki yeni idarenin bu işbirliğini alışılmış hakkıyla yönetebilmesi, en azından niyet bazında işbirliğine sıcak bakması olağanüstü kıymetli. İnşallah kurumsal kapasiteleri de kendilerine sunulan yardım tekliflerini, işbirliği alanlarını ilerletme konusunda kâfi olur. Bu hususta da gerekli telkinleri yapıyoruz. Kurumsal kapasitenin geliştirilmesi değerli. Finansal araçların tekrar gündeme alınması kıymetli. Başta Merkez Bankası’nın işleyişi olmak üzere ki içerdeki piyasa işlemeye başlasın” sözlerini kullandı.
“Türkiye’den, Irak’tan, İran’dan ve Avrupa’dan gelmiş PKK’lıların ülkeyi terk etmesini istiyoruz”
Suriye’deki Türkiye’deki duruşu hakkında ve terörist başı Abdullah Öcalan için Hakan Fidan, “Yeni idare Şam’da bizim daha evvel söz ettiğimiz ulusal güvenlik amaçlarımıza uygun olarak onlarında tabirleri birebir. Biz yabancı, Suriye dışından gelen aktörlerin Türkiye’den, Irak’tan, İran’dan ve Avrupa’dan gelmiş PKK’lıların ülkeyi terk etmesini istiyoruz. İflah olmaz PKK’lı takımlar var. Geri kalanların Suriye’nin yeni ortamına entegre olmasını destekliyoruz. Suriye’nin milli güvenliği, birliği, bütünlüğü değerli. Parçalanmış bir Suriye gerek siyasal açıdan gerek toprak açısından muhakkak görmek istemiyoruz. Bu parçalanmışlık hem bölgesel berbat aktörler tarafından kullanılabiliyor ve maalesef bölgemize istikrarsızlık kazandıran memleketler arası aktörler için bir müdahale tabanı oluşturuyor. Başka bahiste kelam konusu şahısla alakalı rastgele bir değişiklik yok. İmralı’da devam ediyor” dedi.
“Tarihi bir fırsat penceresi var”
Karabağ işgalinin son bulmasıyla ilgili Bakan Fidan, “Karabağ işgalinin son bulması hakikaten bölgedeki kalıcı barışın sağlanması için inanılmaz bir evreydi. Bu hususta emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Şehit olanlara Allah’tan rahmet diliyorum. Burada artık bölgesel barışın kalıcı hale getirilmesi, kurumsallaştırılması gerekmekte. Kafkasların son 100 yıldır sahiden istikrarsızlık alanı olması hiçbirimizin lehine olmadı. Bunu daha da ileri taşımak mümkün, tarihi bir fırsat penceresi var. Sayın Aliyev’in bu konuda kararlı liderliğini takdir ediyoruz. Hem bölgeyi hem Azerbaycan’ı kalkındırma konusunda atmak istediği adımlar değerli. Sayın Paşinyan’ın da bu mevzuda olumlu, yiğit tutumları var. Onu da Türkiye olarak biz yakından takip ediyoruz. Kalıcı barışın artık imzaların atılması için geri kalan kimi birkaç hususun de tamamlanması gerekiyor. Umut ediyoruz ki 2025 yılında bu tamamlanır” dedi.
“Rusya temel itibariyle, çok rasyonel bir karar almıştır”
Suriye’ye evvelki rejimin talebi üzerine Rusya’nın askeri olarak takviye verdiğini hatırlatan Bakan Fidan, “Ancak 2017’den itibaren bilhassa Cumhurbaşkanımız ile Putin ortasındaki münasebetin ortaya koyduğu bir ivmeyle de bizler Astana sürecini işletme konusunda kıymetli adımlar attık. Bu süreç devam ederken Rusya’nın bölgede neyi ne kadar hedeflediği neler yaptığını görme imkanımız da oldu. Günün sonunda Rusya temel itibariyle, çok rasyonel bir karar almıştır. Beşşar Esad’a artık desteklenmesinin ne bölgeye ne Rusya’ya rastgele bir yarar getirmediğini sonucuna varmıştır. ve beni varsayım onlar bu kanaati çok evvelden görmüşlerdi. Ancak son Halep’in ele geçirilmesinden sonraki süreç bunu biraz daha tetikledi diye düşünüyorum. Yoksa Rusların askeri kabiliyeti vardı. Bu askeri kabiliyeti kullanabilirlerdi. Fakat kullanmayı tercih ettiler. Zira burada rasyonel akıl modeliyle davrandılar açıkçası. Rus üslerinin Suriye’deki geleceği sıkıntısı, Suriye’deki yeni idare ile yapacakları müzakereye bağlı olarak evrileceğini düşünüyorum. Ruslar Şam’ın düşüşü sırasında yapılan mutabakat gereği duruma müdahale etmediler devrimciler de Rus birliklerinin inançlı bir halde kendi üslerine geri dönmesini temin ettiler ve bu mutabakat ile Rus üslerine saldırmadılar” sözlerini kullandı.
“Bizim beklentimiz Trump ve takımıyla kalıcı barış bahislerinin bir arada çalışılarak ilerletilmesi”
Amerika Birleşik Devletleri’nde Trump devrinde Filistin konusunun nasıl şekilleneceğini yönelik bir soru üzerine ise Bakan Fidan, “Şu anda ateşkes görüşmelerinde makul bir aralık kat edildiğini de görüyoruz. Tabir ettiğim üzere bir an evvel ateşkesin olması. Sayın Trump’ın ateşkes arzunu destekliyoruz. Olumlu buluyoruz. Bizim beklentimiz kendisiyle ve takımıyla başta Türkiye ve Amerika bağları olmak üzere İsrail -Filistin sorunu Rusya Ukrayna barışı Ortadoğu’daki kalıcı barış bahislerinin Balkanlardaki barış mevzularının en uygun biçimde bir arada çalışılarak ilerletilmesi. Konumumuz bir formda değişmiyor. Zımnî bir gündemimiz de yok. Çok açık ve şeffafız. Yalnızca kendi çıkarlarını önceleyen bir durumda da değiliz. Partnerlerimizin çıkarlarını da hesaba katan siyasetleri ortaya koyuyoruz. Bizim beklentimiz bu taraftaki çalışmaların devam etmesi” diye konuştu. – İSTANBUL
