İtalya’nın Starlink Anlaşması Tartışma Yarattı

İtalya hükümetinin inançlı bağlantı için Elon Musk’ın şirketi Space X ile 1,5 milyar euroluk Starlink muahedesi imzalamaya hazırlandığı argümanları ülkede büyük tartışmalara neden oldu.

Hükümetin çeşitli kademelerinden gelen açıklamalar baş karışıklığı yaratırken istihbarat şefinin sürpriz istifasını Musk ile muahede savlarına bağlayanlar da var.

İtalya’nın, alçak yörüngedeki uydulardan oluşan telekomünikasyon ağı Starlink ile ilgilendiği bir müddettir biliniyordu.

Geçen sonbaharda dışişleri ve savunma bakanlıklarından yapılan açıklamalar, Akdeniz de dahil kimi riskli bölgelerdeki İtalyan yetkililerin bağlantısı için bu sistemin kullanılmasının değerlendirildiği tarafındaydı.

Başbakan Giorgia Meloni’nin geçen hafta sonunda sürpriz bir biçimde ABD’ye giderek müstakbel lider Donald Trump’ı Florida’daki konutunda ziyaret etmesi sonrası da muahedeye yaklaşıldığı tez edildi.

ABD merkezli haber kuruluşu Bloomberg, Pazar günü yayımladığı haberinde “Yakın vakte kadar duraklamış olan müzakereler, Meloni’nin Cumartesi günü Florida’da Trump’ı ziyaret etmesinin akabinde ilerlemeye başladı” dedi.

Bloomberg, 5 yıllık ve 1,5 milyar euro’luk muahedede ileri evrelere gelindiğini sav etti, bunun Avrupa’da bu çeşitten en büyük proje olduğunu yazdı.

İsmi açıklanmayan kaynaklara dayandırılan haberde, projenin İtalya istihbarat servisleri ve Savunma Bakanlığı tarafından onaylandığı ancak mutabakatın şimdi imzalanmadığı belirtildi.

Habere nazaran proje, İtalyan ordusu da dahil kurumlar için şifreli irtibatın yanı sıra terör saldırısı yahut doğal afet üzere acil durumlarda kullanılacak uydu hizmetlerini de kapsıyor.

İtalya basınında geniş yer bulan bu tez, ulusal güvenliği ilgilendiren bir muahededen kelam edildiği ve bilinmeyen yürütüldüğü gerekçesiyle muhalefetten reaksiyon çekti.

Muhalefet partileri hükümete şeffaflık ve parlamentoya bilgi verme davetleri yaptı.

Başbakan yalanladı, yardımcısı yeşil ışık yaktı

Tartışma ve yansılar üzerine Başbakanlık Pazartesi günü bir “yalanlama” yayımladı.

Pazartesi 11.34’te basına yollanan açıklamada, “Başbakanlık, İtalyan hükümeti ile SpaceX şirketi ortasında Starlink uydu irtibat sisteminin kullanımına ait mukaveleler imzalandığı yahut muahedeler yapıldığını yalanlar” denildi.

Başbakanlık, bu mevzunun Donald Trump ile yapılan toplantıda gündeme gelmediğini, argümanın “gülünç” olduğunu da savundu.

Öte yandan resmi açıklamada, SpaceX’le görüşmeler yapıldığı teyit edildi fakat bunların “Devlet kurumlarının şifreli bağlantı muhtaçlıkları için muhafazalı irtibat sağlayan şirketlerle yaptığı olağan görüşmelerin bir parçası” olduğu belirtildi.

Ancak başbakanlığın yalanlaması sonrası yaşananlar tartışmayı daha da büyüttü.

Önce Elon Musk, İtalya saatiyle Pazartesi 13.56’da, sahibi olduğu X platformunda bu bahisteki bir paylaşıma, “İtalya’ya en inançlı ve gelişmiş ilişkiyi sağlamaya hazırız!” diye cevap verdi.

Birkaç saat sonra, 17.51’de de Meloni’nin koalisyon ortağı, Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini, yeniden X’te yaptığı paylaşımla mutabakata dayanak çıktı.

Aynı vakitte Ulaştırma ve Altyapı Bakanı da olan Salvini, “Elon Musk global inovasyonda öncü bir isim. İtalya genelinde irtibat ve modernizasyonu garanti altına almak için kendisiyle ve SpaceX ile muhtemel bir muahede bir tehdit değil, fırsat olacaktır. Hükümetin bu istikamette ilerleyeceğinden eminim, zira vatandaşlara daha güzel hizmetler sunmak bir görevdir” dedi.

Musk da Salvini’ye, “Harika olacak. Avrupa’daki başka ülkeler ödünç isteyecek” diye yanıt verdi.

Bu çıkışlar üzerine muhalefetin yansıları de daha da yükseldi. Merkez-soldaki ana muhalefet partisi Demokratik Parti’nin (PD) lideri Elly Schlein, “İtalya’nın satılmasına” müsaade vermeyeceklerini söyledi.

Schlein, “Altyapı Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini fırsatların büyüklüğünden kelam ederken başbakanlıktan gelen yalanlama notu ikna edici olmuyor” dedi.

PD ayrıyeten, gelecek ABD idaresinde tesirli olması beklenen Musk ile “dostluk kurmak” için 1,5 milyar euroluk bir muahede yapılmaya çalışılmasını da kabul edilemez diye niteledi.

İstihbarat şefinin istifası temaslı mı?

Musk ile Starlink mutabakatı teşebbüsünün, istihbarat servislerinin başındaki Elisabetta Belloni’nin sürpriz olarak görülen bir kararla istifa etmesinde tesirli olduğu argümanı da ortaya atıldı.

İstihbarat servislerinin uyum ve kontrolünden sorumlu, başbakanlığa bağlı Güvenlik Bilgi Dairesi Başkanlığı’nın (DIS) başındaki Belloni, 15 Ocak prestijiyle vazifesi bırakacağını açıkladı. 2021’de devrin başbakanı Mario Draghi tarafından atanan Belloni’nin istifası basında “istihbaratın doruğunda deprem” üzere sözlerle duyuruldu.

Muhalefetteki Hareket partisinden milletvekili Osvaldo Napoli, bir açıklama yayımlayarak “Elisabetta Belloni’nin DIS liderliğinden istifası ile Elon Musk ile 1,5 milyar euro’luk kontrat haberi ortasında bir temas olup olmadığını merak ediyorum” dedi.

Napoli, bu türlü bir mutabakatın silahlı kuvvetler de dahil resmi kurumların şifreli telekomünikasyon hizmetlerini de içereceğini vurguladı ve “Başbakan Meloni, çok sevdiği ulusal egemenliği neden bir Amerikan vatandaşına emanet etmek istediğini parlamentoya ve millete açıklamalıdır” talebinde bulundu.

Yaşayan İtalya partisinden Parlamento Dışişleri ve Savunma Kurulu ve Güvenlik Kurulu üyesi Enrico Borghi de Meloni’nin ABD ziyareti ve Musk ile mutabakat argümanlarının akabinde Belloni’nin istifa haberinin ortaya çıkmasını birlikte yorumladı.

‘Yakında alternatifimiz kalmayacak’

Tüm bu tez ve tartışmalar bugünkü ulusal gazetelerin manşetlerinde yer aldı.

Corriere della Sera “Musk’ın uyduları için çatışma” başlığını kullandı.

Il Manifesto, Başbakan Meloni’nin fotoğrafının üzerine “Uydu” yazılı manşetle çıktı ve “Ulusal egemenlikçiler, bağlantı güvenliğini Musk’ın ellerine teslim ediyor. Hükümet muahedeyi doğruladı, yalnızca halihazırda imzalanmış olduğunu yalanladı” diye yazdı.

Domani gazetesi “SpaceX, Musk Meloni’yi yalanladı” dedi.

Il Riformista da baş sayfasından, istihbarat şefi Belloni’nin istifasının gerisinde, “Meloni ile Musk ortasında kapalı bir anlaşmanın” olup olmadığı sorusunu sordu.

La Repubblica gazetesi ise, “Herkes Musk’a karşı” başlıklı manşet haberinde hem İtalya’daki reaksiyonlara hem de ABD’li milyarderin Fransa, İngiltere üzere öbür Avrupa ülkelerinde yol açtığı telaş ve reaksiyonlara yer verdi.

La Repubblica’ya bu bahiste bir söyleşi veren eski Teknolojik Yenilik ve Dijital Geçiş Bakanı Vittorio Colao, “tek bir şahsa çok fazla bağımlı olan şirketlerle bağlantı kurulması ve tekelcilere güvenilmesine” karşı ikazlarda bulundu.

Büyük telekomünikasyon şirketlerinde yöneticilik de yapmış olan Colao, stratejik bölümlerde bağımlı hale gelinmemesi gerektiğini, bunun için de Avrupa Birliği çapında uzay teknolojileri alanında bir “uyanış” gerektiğini vurguladı.

Colao, “Eğer süratli hareket etmezsek yakında öbür alternatifimiz kalmayacak ve beyaz bayrak çekmek zorunda kalacağız” uyarısı yaptı.