Kadına Yönelik Şiddet Araştırmaları Meclis’te
Kadına Karşı Şiddet ve Ayrımcılığın Önlenmesine Yönelik Meclis Araştırma Kurulu akademisyenleri dinledi.
Komisyon, AK Parti İstanbul Milletvekili Hulki Cevizoğlu başkanlığında toplandı.
Toplantıda, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Emine Özmete ile Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güneş Okuyucu Ergün, komite üyelerine sunum yaptı.
Kadına yönelik şiddetin çok boyutlu ve toplumsal bir sorun olduğunu belirten Ergün, dünyada her üç bayandan birinin şiddete uğradığını söyledi.
Kadına karşı şiddet olaylarının birçoklarında failin bayanın bir yakını olduğuna dikkati çeken Ergün, bir bayanın partneri tarafından fizikî hücuma uğraması yahut öldürülmesinin, bu hareketlerin öteki biri tarafından gerçekleştirilmesi olasılığından çok daha yüksek olduğunu savundu.
Kadına yönelik şiddet olaylarının faillerinin çoklukla genç ve orta yaşlı erkekler olduğunu söz eden Ergün, eğitim düzeyinin düşük olmasının da şiddet düzeyini artırdığını anlattı.
Kadına yönelik şiddetin en değerli nedeninin şiddeti uygulayanın bayana yönelik algısı olduğunu belirten Ergün, “Şiddet olaylarının temelinde faillerin bayanı farklı özgür ve eşit bireyler olarak görmemesi tersine sürekli hükmedilmesi, denetim altında tutulması gereken eksik kimseler olarak algılaması, bayanın bir birey olarak başka ve özgür bir iradesi olduğunu, kendi iradesiyle kararlar alabileceğini, ‘hayır’ diyebileceğini, ayrılabileceğini, boşanabileceğini kabul edememesi yatıyor.” diye konuştu.
Alkol ve uyuşturucunun bayana yönelik şiddet riskini artırabileceğine yönelik çalışmaların da bulunduğuna değinen Ergün, faillerin vakit zaman haksız tahrik, kaza ve legal müdafaa ismi altında savunma stratejisi ürettiklerini söyledi. Şiddete yönelik cezalara ait de değerlendirmelerde bulunan Ergün, şöyle konuştu:
“Ceza hukuku hiçbir vakit sihirli bir değnek değildir. Hukukun, insan hakları ve özgürlüklerinin en temel prensiplerinden biri olan ceza hukuku aslında son dermandır, son deva olmak zorundadır. Toplumun reaksiyonunu azaltmak için, toplumsal medya yargılamalarında biraz daha yeterli bir duruma geçmek için ‘Cezaları artıralım, asalım, keselim.” üzere bir yaklaşım hukuken de sosyolojik olarak da yanlışsız değil. Cezaların ağır olması her vakit caydırıcılık manasına gelmiyor. Bizim TCK dışındaki düzenlemelere baktığımızda, muadili olabilecek ülkelerdeki düzenlemelerden geride değil; bilhassa cinsel kabahatler bakımından çok daha ağır cezalar getirdiğini görüyoruz.”
Şiddet ve medya ilişkisi
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Özmete de son yıllarda “tek taraflı ısrarlı takip” ve “dijital şiddet, siber zorbalık” tanımlamalarının da bayana yönelik şiddet çeşitlerine dahil edildiğini söyledi.
Kadına yönelik şiddete ait yeni bilgilerin toplanması için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, TÜBİTAK ve TÜİK’in ortak bir çalışma yürüttüğünü bildiren Özmete, sunumunda 2008 ve 2014 yıllarında gerçekleştirilen araştırmalarda ortaya çıkan dataları paylaştı.
Türkiye’de Bayana Yönelik Aile İçi Şiddet araştırmalarına nazaran, 2008’e kıyasla 2014 yılında duygusal şiddet ve fizikî yahut cinsel şiddete maruz kalmış bayanların yüzdesinde azalma meydana geldiğini aktaran Özmete, orta ve ağır derece şiddete maruz kalmış bayanların yüzdesinde de 2014’te düşüş yaşandığını söyledi.
Türkiye’de 2021’de yapılan Aile Yapısı Araştırmasının sonuçlarına ait dataları paylaşan Özmete, boşanma nedenleri ortasında “sorumsuz ve ilgisiz davranma” ile “dayak”, “kötü muamelenin” öne çıkan başlıklar ortasında yer aldığını aktardı.
Özmete, birebir yıl yapılan Türkiye Dijital Şiddet Araştırması’na nazaran de bayanların yüzde 51’inin dijital ortamlarda yazılı, sesli yahut imajlı taciz iletileri aldığını, yüzde 46’sının ısrarlı takibe uğradığını söz etti.
Kadına yönelik şiddeti gerçekleştiren faillerin profillerine yönelik araştırmada “ruhsal yahut fizikî açıdan makus hissetme” durumunun en yüksek oran olarak ortaya çıktığı belirten Özmete, şunları kaydetti:
“Şiddet ve medya münasebetini gözden kaçırmamamız gerekiyor. Kız çocuklarıyla, bayana yönelik şiddetle ilgili haberler farkındalık mı kazandırıyor yoksa şiddeti olağanlaştırıyor, sıradanlaştırıyor mu? Daha kabul edilebilir bir hale mi getiriyor? Aslında tahminen şiddetin magazinleşmesi olarak da bunu yorumlayabiliriz. Bu açıdan, kesinlikle şiddet ve medya bağlantısı ve ele alınan haberleri dikkate bedel buluyorum. Tekrar, aile ve toplumun inşası için kesinlikle aileyi desteklemek gerekiyor. 2025 yılının Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından aile yılı olarak ilan edilmesi çok pahalı bir basamak. Bence bayana yönelik şiddetin önlenmesinde de çok değerli olduğunu düşünüyorum. O yüzden, bu yıl içerisinde yapılacak tüm kurumlar tarafından gerçekleştirilecek faaliyetlerin, planlamaların bu alana katkı sağlayacağını düşünüyorum.”
Özmete ve Ergün, sunumları esnasında milletvekillerinin sorularını da yanıtladı. Komite üyeleri, cezasızlık algısı kavramı ve medyanın bu husustaki tavrına yönelik tenkit ve değerlendirmelerini paylaştı.
