Kuryelerin Trafik Kazaları ve Sosyal Güvenlik Sorunlarına Çözüm Önerileri
KAMU Denetçiliği Kurumu (KDK), esnaf odasının başvurusu üzerine, kuryelerin karıştığı trafik kazalarının azaltılması ve toplumsal garantilerinin sağlanması konusunda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Toplumsal Güvenlik Kurumu’na tavsiyede bulundu.
Ankara’da esnaf odası, TBMM’ye bağlı faaliyet yürüten ve devlet kurumlarıyla vatandaş ortasında ara buluculuk vazifesini üstlenen KDK’ya, kuryeler ve kuryelik mesleğine ait çeşitli sıkıntılar ve bunlara yönelik tahlil tekliflerine ait müracaat yaptı. Müracaat dilekçesinde, 2023 yılının ocak-kasım devrinde yaklaşık 120 kuryenin hayatını kaybettiği, bunların 105’inin 19 yaşından küçük olduğu, gerekli formasyonu alacak kuryelerle bu sayının düşürülebileceği belirtildi.
Bu kapsamda, esnaf odası bünyesindeki eğitim akademisinde verilecek ‘ilk yardım’, ‘iş sıhhati ve güvenliği’, ‘ileri-güvenli sürüş teknikleri’ üzere eğitimlerin buna katkı sağlayabileceği kaydedildi. Ayrıyeten, kara yolu yük nakliyatı, yolcu nakliyeciliği ve servis nakliyatının yönetmelikle düzenlendiği hatırlatılarak, bu doğrultuda kuryeler için de yönetmelik çıkarılması gerektiği bildirildi.
‘SOSYAL GARANTİLERİ SAĞLANMALI’
Öte yandan, kurye olarak çalışanların yüzde 72’sinin 25 yaş altındaki gençlerden oluştuğu, tüm yaş kümelerinde Bağ-Kur primini ödeme oranının yüzde 8 olduğu, kuryelerin prim borcu olmasından ötürü kaza sonrasında toplumsal güvenlik bağlamında bir ödemenin oluşmadığı ve mevtle sonuçlanan kazalar sonrasında kişinin ailesine rastgele bir gelir imkanı kalmadığı söz edildi. Kuryelik mesleğine rastgele bir bilgi birikimi olmadan ehliyeti olan bir kişinin gerekirse motosiklet kiralayarak dahil olabildiği vurgulanarak, kuryelerin çok nadiren sıhhat sigortası yaptırdıkları ve bu kapsamda kuryelerin toplumsal garantilerinin sağlanması gerektiğine dikkat çekildi.
Başvuruda, kaza yahut ceza kesilmesinden ötürü yediemine çekilmesi gereken motosikletlerin uygun olmayan biçimde çekildiği ve park edildiği savlarıyla ilgili de gereğinin yapılması talep edildi.
‘TAŞIMA MÜDDETİ TAAHHÜDÜNDE BULUNULMAMALI’
Özellikle kuryelerin karıştığı trafik kazalarının azaltılması ve toplumsal teminatlarının sağlanması konusunda araştırmada bulunan KDK, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne (ABB) tavsiyede bulundu. KDK, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın kazaların önlenmesine yönelik yönetmelik değişikliği çalışmalarının hızlandırılması ve düzenlemenin tamamlanarak acilen yürürlüğe girmesini önerdi. Ayrıyeten, kaza riskini oluşturan etkenlerin olabildiğince azaltılması, ‘Kurye gönderisini taşıma müddeti taahhüdü’nde bulunmadan makul bir müddette alıcısına ulaştırmakla yükümlü olması konuları ve kuryelerin kendi hak ve yükümlülüklerinden haberdar olması için görsel ve yazılı medya ile toplumsal medya mecraları üzerinden toplumun kuryelik mesleğinin farkına varmasına yönelik yayınların yapılmasının yararlı olacağına yer verildi.
KAYIT DIŞILIĞIN ÖNLENMESİ İÇİN TEŞVİK ÖNERİSİ
Kurumun bir öteki tavsiyesi ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na yönelik oldu. Bilhassa sayısı artan ve yeni durumda hizmet akdiyle çalışandan daha fazla kendi nam ve hesabına çalışan kuryeler olduğundan kayıt dışı pozisyonda olanların sisteme dahil edilmesinin büyük değer taşıdığı belirtildi. Kayıt dışılığın, ülke iktisadına ziyan verdiği tabir edilerek, bunun yanı sıra çalışanlar bakımından pek çok hak ve imkandan mahrumiyetin yaşandığı kaydedildi. KDK, bu kapsamda, kontrol faaliyetlerinin aktif bir biçimde sürdürülmesi ve kayıt dışılığın önlenmesine katkı sağlayabilecek teşvik uygulamaları başta olmak üzere gereken çalışmaların yapılması istikametinde ilgili yönetimlere tavsiyede bulundu.
ABB’YE TAVSİYE
Başvuruda lisana getirilen konulardan biri olan ‘yediemine teslim edilen motosikletlerin uygun olmayan formda çekilmesi ve park edilmesi tarzlarının terk edilmesi’ talebine ait de teklifte bulunan KDK, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin trafik tertibi ve güvenliği konusunda düzenleyici karar alabileceği; yetkili otoparklara motosikletlerin çekilmesi ve park edilmesine dair usul-esasların mevzuattan kaynaklı yetki dairesinde düzenlenebileceğini tespit etti. Bu doğrultuda, motosikletli kuryelerin, mevzuat mucibince araçlarının yetkili otoparklara çekilmesi süreçlerinin yapılmasına ait usul-esasların Büyükşehir Belediyesince bir Ulaşım Uyum Merkezi (UKOME) kararına husus edilmesinin yararlı olacağı değerlendirildi.
