Milli Savunma Komisyonu… CHP’li Aşkın Genç’ten 16. Madde İtirazı: “Basın Özgürlüğüne ‘Dijital Sansür Kılıcı’ İndirme Riski Taşıyor”

(TBMM) – CHP Kayseri Milletvekili Genç, Siber Güvenlik Kanun Teklifi görüşmelerinde 16. Unsurun düzenlemeden çıkarılması gerektiğini belirterek, ihtarlarda bulundu. Bu unsurun basın özgürlüğüne ‘dijital sansür kılıcı’ indirme riski taşıdığını söyleyen Genç, “16. unsur, demokratik toplumun temel taşı olan basın özgürlüğüne ‘dijital sansür kılıcı’ indirme riski taşımaktadır. Bir yetkilinin kolay bir açıklamasıyla ‘veri sızıntısı olmadığı’ beyan edildiğinde, bu durumu sorgulayan ya da haberleştiren gazetecilerin mahpus cezasıyla yüz yüze kalabileceği bir ortam yaratılmaktadır. Böylesi bir atmosferde, yalnızca gazeteciler değil, birebir vakitte halkın haber alma hakkı da ağır bir darbe alacaktır” dedi.

Milli Savunma Kurulunda görüşülen Siber Güvenlik Kanunu Teklifi, 8 Ocak 2025 tarihinde Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurulan Siber Güvenlik Başkanlığı’nın kuruluş temellerinin ve idare biçiminin belirlenmesi için hazırlanmış ve 10 Ocak’ta Meclis’e sunulmuştu.

TBMM Ulusal Savunma Komitesi’nde bugün görüşülmeye başlanan 21 maddelik ‘Siber Güvenlik Kanunu Teklifi’nin 16. unsuruna basın özgürlüğü zedeleyeceği için itiraz geldi.

CHP Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, itirazını şu sözlerle lisana getirdi:

“16. unsur kapsamında yer alan cezai yaptırımların öngörülebilirlik ve hukuksal bellilik unsurlarına uygun olmadığı tarafında önemli telaşlarımız bulunmaktadır. Bilhassa, “veri sızıntısı olmadığı halde bu istikamette algı oluşturma” üzere soyut bir kavramın kabahat kapsamına alınması, uygulamada keyfi yorumlara ve hukuksal belirsizliklere yol açma riski taşımaktadır. Cürmün ispatı, bağımsız kontrol düzeneklerinin ve eksper raporlarının takviyesi olmadan mümkün değildir. Bunun yanı sıra, cürüm ögelerinin belirlenmesinde keyfi uygulamalara açık bir düzenlemenin kabul edilmesi, yargı süreçlerinde karmaşıklığa neden olacaktır. Bu düzenlemenin Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri muhafaza altına alan kararlarına karşıtlık teşkil etmesi de mümkündür.

“16. husus, demokratik toplumun temel taşı olan basın özgürlüğüne ‘dijital sansür kılıcı’ indirme riski taşıyor”

Bu noktada temel bir soruyu sormak durumundayız. Siber güvenlik tedbirleri alınırken birey hakları, basın özgürlüğü ve haber alma hakkı nasıl bir istikrara oturtulacaktır? Bir yandan, toplumun ve devletin dijital güvenliğini sağlama yükümlülüğümüz var; öteki yandan da Anayasa’nın 26. unsuruyla korunan tabir özgürlüğünü teminat altına almak zorundayız. Ancak, Siber Güvenlik Kanunu Teklifi’nin 16. hususu, bu dengeyi bozacak ve gazetecilik mesleğini önemli bir tehdit altına sokacak düzenlemeler içermektedir. Bu haliyle 16. husus, demokratik toplumun temel taşı olan basın özgürlüğüne ‘dijital sansür kılıcı’ indirme riski taşımaktadır.

“Sadece gazeteciler değil, halkın haber alma hakkı da ağır bir darbe alacak”

Özellikle devlet kurumlarındaki yolsuzluk, usulsüzlük yahut güvenlik açıkları üzere kamu faydasına olan bilgileri araştıran ve yayınlayan gazeteciler, bu düzenleme kapsamında basitçe suçlanabilir. Bir yetkilinin kolay bir açıklamasıyla ‘veri sızıntısı olmadığı’ beyan edildiğinde, bu durumu sorgulayan ya da haberleştiren gazetecilerin mahpus cezasıyla yüz yüze kalabileceği bir ortam yaratılmaktadır. Böylesi bir atmosferde, yalnızca gazeteciler değil, tıpkı vakitte halkın haber alma hakkı da ağır bir darbe alacaktır.

“Düzenleme, otosansür dalgası yaratabilir”

Bu düzenleme, gazetecilerin özgür bir halde çalışmasını engelleyecek bir otosansür dalgası yaratabilir. Bu unsurla, gazetecilerin, gerçekleri ortaya çıkarmak yerine, muhtemel cezai yaptırımlardan korunmak için sessiz kalmak zorunda olacağı bir tertibin kapıları aralanmaktadır. Bu sadece gazetecileri değil, birebir vakitte demokrasiyi de tehlikeye atan bir durumdur. Unutulmamalıdır ki, söz özgürlüğü olmadan güvenlik önlemleri yalnızca baskı sistemleri haline gelir. Bu nedenle, husus kesinlikle yine düzenlenmeli, kamu faydasına çalışan gazetecilerin özgürlüklerini koruyacak net hudutlar çizilmelidir. Demokratik bir toplum, lakin özgür bir basınla ayakta kalabilir. Bu düzenleme, gazetecileri değil, gerçekleri susturmanın bir aracı olmamalıdır.

“Düzenleme, bireylerin haklarının ihlal edilmesi riskini barındırıyor”

Bu unsur kapsamında yetkililerin rastgele bir inceleme ya da bağımsız kontrol olmaksızın ‘veri sızıntısı olmadığı’ formundaki bir açıklaması, bu durumu sorgulayan ya da eleştiren bireylerin cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Bu durum hem hukuksal güvenlik unsuruna hem de tabir özgürlüğüne önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Hukukun temel prensiplerinden biri olan masumiyet karinesi, bireylerin suçluluğunun bağımsız bir mahkeme kararıyla kanıtlanmasını kural koşar. Fakat, bu düzenlemenin mevcut haliyle bireylerin haklarının ihlal edilmesi riskini barındırdığı açıktır. Bu düzenlemenin getirdiği belirsizlikler, adalet hissinin zedelenmesine ve toplumsal inancın sarsılmasına yol açabilir. Ayrıyeten, düzenlemenin bireyleri suçluluklarını ispatlama yükümlülüğü altına soktuğu bir durumda, masumiyet karinesinin ihlal edilmesi riskiyle karşı karşıya kalabiliriz. Bu nedenle, hatanın tarifinin ve kapsamının netleştirilmesi, bağımsız kontrol düzeneklerinin devreye sokulması elzemdir.

“Bireylerin tabir özgürlüğünü ve demokratik haklarını ihlal edebilecek düzenlemelerden kaçınılmalı, şeffaf bir kontrol sistemi kurulmalı”

Önerimiz, öncelikle hukuksal bellilik sağlanmalıdır. Unsurda yer alan ‘algı oluşturma’ üzere soyut tabirler yerine somut tanımlar getirilmelidir. Hata ögelerinin tespiti için bağımsız uzman raporları ve yargı kararlarının gerekliliği açıkça belirtilmelidir. Ayrıyeten, bireylerin söz özgürlüğünü ve demokratik haklarını ihlal edebilecek düzenlemelerden kaçınılmalı, şeffaf bir kontrol sistemi kurulmalıdır. Eğitim ve farkındalık çalışmaları artırılarak, siber güvenlik alanında yanlış bilgilendirme ile gayret daha aktif bir formda yürütülebilir. Bugün burada alınan kararlar, sadece bugünü değil, gelecekteki kuşakların haklarını ve güvenliğini de direkt etkileyecektir. Bu nedenle, teklifin mevcut haliyle kabul edilmesinin yaratacağı aksilikleri önlemek ismine, gerekli değişikliklerin yapılması hayati bir ehemmiyete sahiptir. Siber güvenlik uğraşımızın, hukuk devleti unsurlarına uygun, şeffaf ve demokratik bir yerde yürütülmesi gerektiğine inanıyor, tekliflerimizin dikkate alınmasını talep ediyoruz.”