Mudanya’yı müsilaj sardı, deniz beyaz tabakayla örtüldü

Mudanya’yı müsilaj sardı, deniz beyaz katmanla örtüldü

Kış döneminde denizin beyaz köpükle dolmasını gören vatandaşlar şaşkınlığını gizleyemedi

Uzmanlar, Marmara Denizi’ne deşarj olan Nilüfer Deresi ve öteki derelerdeki kimyasal kirliliğin önüne geçilmesini istiyor

BURSA – Bursa’nın Mudanya ilçesinde kış mevsimine rağmen denizi müsilaj sardı. Denizde kıyısı kaplayan müsilaj katmanlarını gören vatandaşlar kaygılı olduklarını lisana getirdi. Nilüfer Çayı’nın Marmara Denizi’ndeki müsilajı tetiklediğini belirten Prof. Dr Mustafa Sarı ise buradaki tehlikeye geçtiğimiz hafta dikkat çekmişti.

Mudanya kıyıları hafta sonu beyaz örtüyle kaplandı. Denizdeki kirlilik kıyıdan başlayarak 100 metre açığa kadar ulaştı. Budo iskelesi yanındaki üzücü manzarayı izleyen vatandaşlar, “Kış olmasına karşın bu manzara bizi epey üzüyor. Olağanda denizin ısınmasıyla birlikte sıcak havalarda karşılaştığımız bir durumdu. Ocak ayının ortasında bu manzarayı görmek bizi epeyce üzüyor. Bu noktada yetkililerin bir an evvel deva bulması gerekiyor. Toplumsal medyada da gördüğümüz Nilüfer Çayı’nın müsilaja sebep olduğu söyleniyor. Yetkililerin bu noktaya da bir tahlil bulması gerekiyor. En güzel halde hizmet edeceklerini düşünüyorum” tabirlerini kullandılar.

Geçtiğimiz hafta mevzuya dikkat çeken Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof Dr Mustafa Sarı, Nilüfer Çayı’ndaki kirliliğin ve kimyasal atıkların Marmara Denizi için tehdit olduğunu lisana getirmişti.

Son periyotta Marmara Denizi’nin 5 ila 25 metre derinliklerinde yine görülen müsilajın neden oluştuğu hakkında çalışmalar yapan uzmanlar 3 ana neden üzerinde durdu. İklim değişimine bağlı su sıcaklığındaki artış, taban sularının sıcaklıklarında gözlenen homojenlikle karakterize olan kararlı durağanlık ve Marmara Denizi’ne noktasal ve yayılı kaynaklardan ulaşan kirlilik yani azot ve fosfor yükünün yüksekliği nedenlerinin müsilaj oluşumunun ana temelleri olarak görüldü. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı, Bursa’nın değerli su muhtaçlığını karşılayan Nilüfer Çayı’nda araştırmalarda bulundu. Nilüfer Çayı’nın 3 stratejik noktasında çalışmalar yapan Prof. Dr. Sarı, oksijen ölçüsü 0,14-1,12 mg/l olarak ölçü. Nilüfer Çayı’nın şu an prestijiyle 4. sınıf su kalitesine sahip olduğunu ve acil hareket planı oluşturulması gerektiğini vurguladı. Sarı, ayrıyeten ziraî sulama yapılmasının da önlenmesi gerektiğini söz etti.

Nilüfer Çayı’na akan atıklar yüzde 95 oranında filtreleniyor

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı yaptığı açıklamada, “Nilüfer Çayı, Uludağ’ın eteklerinden doğan çok sayıda küçük akarsuyun bir ortaya gelmesiyle oluşmuş yan kollarla birlikte ise 200 kilometre uzunluğa sahip, Susurluk Havzası’nın alt havzası niteliğinde bir akarsudur. Uludağ’ın eteklerinde içme suyu olarak kullanılan Nilüfer Çayı’nın Çapraz Çay’a karıştığı yerde temelinde suyla ilgisi olmayan bir atık karışımı haline geldiği görülmektedir. 20’den fazla lisansüstü teze ve 100’den fazla bilimsel makaleye bahis olan Nilüfer Çayı ülkemizde en kirli akarsulardan birisi olarak kabul edilmektedir. Resmi datalar dikkate alındığında evsel ve endüstriyel atıkların yüzde 95 oranında arıtıldığı görülmektedir. Bu bilgilere nazaran Nilüfer Çayı’nın tertemiz akıyor olması beklenilen bir durumdur. Lakin Nilüfer Çayı’nın kent merkezi içindeki kolları yahut direkt kendisi üzerindeki köprülerden geçerken görülen simsiyah sıvı (su denilemez) ve fecî koku nereden gelmektedir? Nilüfer Çayı ile ilgili tahlil yaklaşımlarında bu çelişkilere karşılık verilmeden yapılacak her uygulama sonuçsuz kalacaktır. Bu soruya yanıt bulmak maksadıyla, 15 Temmuz 2024 tarihinde su kalitesinin en kıymetli parametrelerinden olan çözünmüş oksijen ölçüsünü Marmara Denizi’ne ulaşmadan çabucak evvel Çapraz Çay’a karıştığı yerden Uludağ eteklerine kadar Nilüfer Çayı boyunca ölçtüm. Çapraz Çay’a karıştığı nokta ile Bursa kent merkezine girişi temsil eden Hayırlar Köprüsü ile Balat Köprüsü ortasındaki istasyonlarda ölçülen çözünmüş oksijen ölçüsü 0,14-1,12 mg/l arasındadır” sözlerini kullandı.

“Müsilajın felaket boyutuna çıkmasını önlemenin tek yolu Marmara Denizi’nin kirlilik yükünün azaltılmasıdır”

Marmara Denizi’nde müsilaj tehlikesinin önüne geçmek için öncelikli olarak Nilüfer Çayı’nın temizlenmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Mustafa Sarı, “Tüm istasyonlar birlikte değerlendirildiğinde Uludağ eteğinde, kentin girişinde pak su bölgesinde ölçülen 16,2 mg/l çözünmüş oksijenin, kentin içinde yaklaşık 30 km yol aldıktan ve irili ufaklı atık kanalına dönüşmüş akarsuları bünyesinde toplayarak kenti terk ederken Balat Köprüsü istasyonunda neredeyse büsbütün tükendiği, 0,14 mg/l kıymetine düştüğü görülmektedir. Müsilajın tekrar ortaya çıktığı ve bütün Marmara Denizi’nin 5-25 m derinliklerini örümcek ağı üzere sardığı şu günlerde müsilajın neden kaynaklandığına ait soru tüm kamuoyunu meşgul etmektedir. Müsilaj oluşumuna onlarca faktör katkı sağlasa da üç tetikleyici bir ortaya geldiğinde felaket boyutunda müsilaj ortaya çıktığı artık bilinen bir durumdur. Bu üçlü tetikleyicinin birincisi kuşkusuz iklim değişimine bağlı su sıcaklığındaki artış, ikincisi deniz kurallarında bilhassa yüzeyle taban sularının sıcaklıklarında gözlenen homojenlikle karakterize olan kararlı durağanlık, üçüncüsü ise Marmara Denizi’ne noktasal ve yayılı kaynaklardan ulaşan kirlilik yani azot ve fosfor yükünün yüksekliğidir. Deniz suyu sıcaklıklarını ve deniz koşullarındaki kararlı durağanlığı denetim etmek mümkün olmadığına nazaran temelinde müsilajın felaket boyutunda ortaya çıkmasını önlemenin tek yolunun Marmara Denizi’nin kirlilik yükünün azaltılmasından kaynaklandığı açıktır. Bu günlerde Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından başlatılan denetimler ile belediyelere yönelik yapılan ihtarlar geç de olsa yerindedir ve kıymetlidir. Lakin yapılan ölçümlere nazaran Nilüfer Çayı kirlenmiş 4. sınıf sulara sahip bir atık kanalı işlevi üstlenmiştir. Bu durum kabul edilemez. Her ne kadar vakit zaman yapılan toplantılar ve aksiyon planlarında Nilüfer Çayı’nın 2. sınıf su kalitesine kavuşturulması hedeflenmiş olsa da şimdiye kadar kayda paha bir düzgünleşme sağlanamadığı açıktır” dedi.

“Nilüfer Çayı’nın da ziraî sulamanın önüne geçilmeli”

Nilüfer Çayı’nın kurtarılması için yapılması gerekenleri sıralayan Prof. Dr. Sarı, “Bölgede her gün yenisi faaliyete başlayan OSB’ler, kaçak evsel ve endüstriyel deşarjlar, kişisel sanayi tesisleri, ağır hayvansal ve bitkisel üretim işletmeleri ile besin sanayisinin mevcudiyeti dikkate alındığında Nilüfer Çayı için tedbirlerin hemen alınması bir zorunluluktur. Çayın uzun yıllar kurak mevsim ortalama debisi dikkate alınarak, çaya deşarj edilecek toplam azamî yükler tekrar belirlenmelidir. Sorun tek başına organik kirlilikten kaynaklamadığı için yalnızca azot-fosfor sınırlaması kâfi olmayacaktır. Azot-fosforun yanında kesinlikle ağır metal, tuzluluk ve renk parametrelerini de kapsayan yeni bir deşarj kısıtlamasına gidilmesi koşuldur. Nilüfer Çayı halihazırda 4. sınıf su kalitesine sahiptir. Yani çok kirlenmiş bir sudur. Bu türlü sular ziraî sulamaya uygun değildir. Meğer müşahedeler esnasında sayısız su motoruyla su çekilerek sulama yapıldığı görülmüştür. Nilüfer Çayı’nın ziraî sulama emeliyle kullanımı, su kalite sınıfı güzelleşinceye kadar derhal önlenmelidir. Halihazırda Nilüfer Çayı’na atık deşarj eden bütün işletmeler muhakkaktır. Nilüfer Çayı’nın mevcut durumu debiden bağımsız olarak ruhsat koşullarındaki taahhütlere uyulmadığını göstermektedir. Kontrollerle bu işletmelerin vakit geçmeden Nilüfer Çayı’nı kirletmeleri önlenmelidir. Nilüfer Çayı için tüm tarafların iştirakiyle yeni bir Acil Aksiyon Planı hazırlanmalı, uygulama müddeti belirtilmeli ve uygulamalar herkes tarafından şeffaf olarak izlenebilmelidir. Nilüfer Çayı’nın kirlilikten kurtarılması için merkezi idare, lokal idare, özel dal, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların topyekün iş birliği yapması şarttır” tabirlerine yer verdi.