Netflix’in Kültürel Müdahalesi TBMM’de Tartışıldı
(TBMM) – TBMM Dijital Mecralar Komitesi’nde Netflix platformu temsilcileri sunum yaptı. CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, “Siz çok uluslu bir şirket olarak Türkiye’nin kültürel hayatına o denli müdahale ettiniz ki sinema sanayisini Türkiye’de de dünyada da yok ettiniz. Siz bizim öykülerimizi anlatarak bizden daha üstün bir yerde değilsiniz. Bizim hikayelerimizden para kazanıyorsunuz. Sizden evvel de sinema çekmeyi biliyorduk, sizden evvel de gidip mükafatlar alıyorduk. Burası sizin reklam filmlerinizi yayınlayacağınız bir mecra değil buraya bilgi vererek gelmelisiniz. Çıkarınızı söylemediniz, üye sayınızı söylemediniz. Türkiye’deki kesimi büyütmeye çalışmıyorsunuz, yaygınlaştırarak daha çok para kazanmaya çalışıyorsunuz” dedi.
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu AK Parti Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman başkanlığında toplandı. Komitede Netflix Türkiye Kamu Siyasetleri Sorumlusu Pelin Mavili ve Netflix Kıdemli Bağlantı Müdürü Özgür Artanç Savaş sunum yaptı. Sunumun akabinde milletvekilleri Netflix temsilcilerine sorularını yöneltti. Abone sayısına ait sorulara “ticari sır” münasebeti ile cevap vermeyen Netflix temsilcileri, bu bilgiieri basına kapalı açıklayabileceklerini söyledi. Komitede, yaklaşık 3,5 saat süren görüşmenin akabinde, milletvekillerinin “ticari sır” kapsamındaki sorularının yanıtlanması için basın mensupları salondan çıkarıldı.
“Devletin yazılımını güncellememiz gerekiyor”
Komisyonda açılış konuşmasını yapan Komisyon Başkanı ve AK Parti Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman şunları söyledi:
“Dijital telif sorununda çalışmaların sonundayız. Emek hırsızlığının önüne geçerek gazetecileri korumak ve diğerinin emeği üzerinden gazetecilik yapanları ayırmak istiyoruz. Bir öteki husus; sanal bahis bir ulusal güvenlik sorunu haline gelmiştir. Aileler dağılmakta, kamu sistemi bozulmakta, intiharlara varan olaylar yaşanmaktadır. Bunlar tekil olaylar değildir; bunlar artık toplumu bir yara olarak ele geçiren olumsuz gelişmelerdir. Dijitalleşmenin bu türlü bir olumsuz tarafı da var. Bir emek vermeden kolay para kazanma anlayışı bir hastalık olarak toplumumuza sirayet etmiştir. Bahis ve talih oyunları gelişen teknoloji ile ürkütücü bir şeklide gelişmektedir. Bununla uğraş etmek için faal bir hukuk düzeneği kurulması gerekiyor. Bu hususta devletin yazılımını güncellememiz gerekiyor. Analog devrin hukukî mevzuatı, geçmiş periyodun pratikleri ve düzenlemeleri bugün bu sanal kumar, bahis konusunda geri kalmaktadır. Bir manada bizim hukukî, siyasal içerikleri, çerçeveyi tekrar yapılandırmamız gerekiyor.”
“Türk içeriklileri sıklıkla Dünya’da top 10 listesinde yer buluyor”
Netflix Türkiye Kamu Siyasetleri Sorumlusu Pelin Mavili de kreatif sanayilerin ülkeler için değerli olduğunu anlatarak başladığı sunumunda şunları kaydetti:
“İstihdam yaratma kapasitesi çok yüksek bir ekosistem. Türkiye’de 2030 yılında istihdamın yüzde 3’ü buradan sağlanıyor olacak. RTÜK lisansı ile faaliyet gösteriyoruz. Bir toplumsal medya değil, dijital pazar yeri değil, aslında bir platform da değil bir yayın hizmeti. Burada editoryal denetimler çok değerli. Türk üretimi diziler tıpkı anda 190 ülkede erişime açılıyor. Türk içerikliler sıklıkla dünyada top 10 listesinde yer buluyor. Yalnızca 2024 yılında Türk içerikleri 27 hafta top 10 listesinde yer aldı. Türk içeriklerinin birinci 4 haftada izlemesinin yüzde 80’ini yurt dışından alıyor. Türk içeriklerine dünyada gösterilen ilginin bir verisi.
Tüm dünyada sorumlu yayıncılık prensipleri yeterince davranıyoruz. İçeriği manipüle etmeden kısa bir bilgi ile ve yaş hududu ile veriyoruz. Dünyada birinci sefer uygulamaya başladığımız çocukların erişimi olacak olan bireylerde pin kodu ve çocuk sayfasına yer veriyoruz. 16 yaş üstü hiçbir içeriğin yer almadığı bir profil, sizin profiliniz ise pin kodu olmadan erişilemiyor. Düzenlediğimiz Geleceğin Ekranı Zirvesi’nde bu sene Ulusal Eğitim Bakanımız Yusuf Tekin de şahsen içinde bulunmak istedi.
Ciddi bir sayıda 60’ı aşkın Türk içeriğimiz var. Yurt dışında Türk izleyicisi profilimiz var. Yaptığımız araştırmalarda 13 bin kişi aşkın şahısla yaptığımız araştırma ile Netflix kullanıcıları, kullanıcı olmayanlara nazaran 1,5 kat fazla Türk içeriği izleniyor ve Türk içeriği tüketenlerin yüzde 35’i Netflix’te görmeden evvel bir Türk içeriği izlemediğini söz ediyor. Türk tarihi, kültürü ve mutfağına olan ilginin arttığını görüyoruz. Netflix’te setlerimizde bugüne kadar 13 bin kişi istihdam edildi. Bunların ortasında 80 farklı imal ve dağıtım ile çalışıldı. Türk içeriği izleyenlerin Türkiye’yi ziyaret etme isteğinin 2,6 arttığını görüyoruz.”
“TBMM’den, Türk medyasından bilgi saklamak size bir şey kazandırmaz”
Sunumun akabinde Netflix temsilcilerine milletvekilleri tarafından sorular yöneltildi.
CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan şunları söyledi:
“Siz milletlerarası bir şirketsiniz. 190 ülkede yayın yapıyorsunuz, yaklaşık 33 milyar doların üzerinde bir gelir elde ediyorsunuz. EBITDA sonrası net karınız dünyada 10 milyar dolara yakın. Türkiye karınızda ise 200 milyon doları aşan bir gelir elde ettiğinizi varsayıyorum. Bu yaptıklarınız yetmez. Sizin Türkiye’ye yapacağınız yatırımın daha büyük boyutlara ulaşması lazım. Bunları bize güzellik diye yapmıyorsunuz, bunların tamamı karşılığını aldığınız, Türk insanına ödemeniz gereken şeyler. Pek çok yayın kuruluşundan daha düzgün, daha hassas bir yayın sistematiğiniz var. Sizin Türkiye’de ve dünyada ‘destekliyoruz’ dediğiniz kültürel çalışmalar için binlerce yıldır beşerler kendi hayatlarından her saniyeyi veriyor. Siz onlara bedel katmıyorsunuz, o bedelli şeyleri insanlara ulaştırmak için bundan da gelir elde ediyorsunuz. Şimdilik reklam yayınlamıyorsunuz ancak abonelik gelirlerinin üzerinden reklama yönelik çalışmalarınız devam ediyor.
Siz çok uluslu bir şirket olarak Türkiye’nin kültürel hayatına o denli müdahale ettiniz ki sinema sanayisini Türkiye’de de dünyada da yok ettiniz. Konutumuza kadar girip ‘Biz size çok büyük bir şey yapıyorum’ diye anlatmayın. Bunun ölçülmeyeceğini, denetlenmeyeceğini, daha uygununun istenmeyeceğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Buraya gelen bütün çok uluslu şirketler birebirini yapıyor. TBMM’den, Türk medyasından bilgi saklamak size bir şey kazandırmaz. Burada bu türlü bizi küçümse bir milletlerarası şirket tutumuyla durduğunuzda bu bilgileri sunmadığınızda sizin için uygun bir şey olmuyor. Burası Türk milletini temsil ediyor. Kamusal irtibatınızı hakikat yapmanızı öneririm, yanlış yapıyorsunuz. Siz bizim öykülerimizi anlatarak bizden daha üstün bir yerde değilsiniz. Bizim hikayelerimizden para kazanıyorsunuz. Sizden evvel de sinema çekmeyi biliyorduk, sizden evvel de gidip mükafatlar alıyorduk. Burası sizin reklam filmlerinizi yayınlayacağınız bir mecra değil buraya bilgi vererek gelmelisiniz. Çıkarınızı söylemediniz, üye sayınızı söylemediniz. Türkiye’deki bölümü büyütmeye çalışmıyorsunuz, yaygınlaştırarak daha çok para kazanmaya çalışıyorsunuz.”
Netflix temsilcisi Pelin Mavili, “Türk dizi sanayisi çok güçlüydü bunu natürel ki tabir ediyoruz. Yeni dönemde katkı verdiğimiz çok önemli senaryo eğitimleri verdik. En çok izlenen içeriklerimiz sinemadan bizim platformumuza gelen içerikler. Sinemadan üstün görmek değil ikinci bir nefes olarak görüyoruz. Borsa şirketi olduğumuz basınla paylaşabileceğimiz datalar kısıtlı” dedi.
“RTÜK ile sorun yaşamamak da bir politikadır açıkçası”
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili ve bağlantı bilimci Sevilay Çelenk İtina ise şunları söyledi:
“Türkiye bu nitelikli dram denilen mecrada çok yetenekli bir ülke. Drama üretiminde daima iddialıydık. Netflix de bu türlü bir mirasın üzerine oturuyor. Sizin bu pazara karşı sorumluluğunuz da var. Çok ağır bir sömürü kelam konusu. İzlediğimiz iki saat gerisinde helak olmuş çalışanlar var. Bu alanda sorumluluklarınızdan âlâ niyetinizle kaçma var. RTÜK ile uygun ilgiler ile karşılıklı bir istikrara oturtmuşsunuz. RTÜK ile sorun yaşamamak da bir siyasettir açıkçası. Türkçe dizileri izletmek bir muvaffakiyet olsa da bütün sorun bu değil. Soft power’ın kozmik katkılarının da kıymetlendirilmesi gerekiyor. Ticari sır kısmı benim de aklıma yatmıyor. Borsadasınız ancak kaç aboneniz olduğunda da bir sorun yok. Katalogdan çıkarma üzere kaç ceza aldınız?”
“Ne Türkiye’de ne de globalde bir lobi baskısı kelam konusu değil”
MHP Mersin Milletvekili Levent Uysal da “2024 yılı Eylül ayından Kıbrıs Barış Harekatını yanlış aktaran içerik Famagusta’da biz bir barış harekatı ile yanlışsız yapıyı kurmak için yapılmış harekatla ilgili bu türlü bir dizinin bu platformda olmasını istemeyiz. Şayet ki bu yayınlama ile ilgili bir baskı varsa üstünüzde bununla ilgili de gerekli savaşı veririz” dedi.
Komisyon Başkanı Hüseyin Yayman da “Netflix LGBT’yi özel olarak destekliyor mu? Türk aile yapısına uygun olmayan dizileri bu amaçla mı yayınlıyorsunuz” sorusuna Mavili, “Herhangi bir bahiste lobi baskısı ile içerik ürettiği olmadı. Herkesin kendinden bir kesim bulmasını hedefliyoruz” cevabını verdi.
CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, “Bilançomuzu, karımızı basın olmadan paylaşalım demeniz demokratik anlayışımıza sığmıyor” sözünü kullandı.
Sorulara cevap veren Pelin Mavili, “En çok izlenen ABD’de bile izleyicilerin yüzde 10’u Netflix’te geçiriyor, geri kalanında hala televizyonlar izleniyor. Setteki hizmet şartlarıyla ilgili çok önemli çalışmalarımız var. Bir Netflix setinde alınması gereken eğitimler ile başlıyor. Sonrasında ise anonim kalarak ya da ismiyle şikayette bulunabileceği çizgiler var. Famausta’dan haberimiz olduğu noktada bizi de üzdü ve uğraştırdı. Famagusta bir Netflix içeriği değil. O içeriğin kendi ülkesinde çıkmış 3’üncü dönemi da Netflix’te yayınlanmadı. Bizim gündemimize de geç geldi. Ne Türkiye’de ne de globalde bir lobi baskısı kelam konusu değil” halinde konuştu.
“Bizim açımızdan birinin dalda yeni olması bir giriş engeli değil”
AK Parti Ankara Milletvekili Zeynep Yıldız bölümde menajer Ayşe Barım’ın da yer aldığı monopolleşme tartışmalarına ait, “Sektöre yeni giren şirketlere fırsat eşitliği sunuyor musunuz” sorusunu yöneltti. Netflix temsilcisi Mavili, “Sektör tarifini hakikat yapmak çok kıymetli. Biz RTÜK lisanslı kanallarla birebir işi yapıyoruz. İsteğe bağlı yayın içeriğinde giriş çıkışın çok kolay olabildiği yani giriş mahzurunun olmadığı bir kesim olduğunu söyleyebiliriz. Soruşturmalar devam ediyor. Biz 80 farklı üretim ve dağıtım firması ile çalıştık. Bunlardan pek birçoklarının birinci işiydi. Bizim açımızdan birinin kesimde yeni olması bir giriş manisi değil” sözlerine yer verdi.
Milletvekillerinin ‘LGBT’ye özendirici yapım’ soruları üzerine yine karşılık veren Mavili, “Ekibimiz sayıca küçük görüyor lakin üretim partnerleri ile birlikte çalışılıyor. Hasebiyle hassasiyetler gözetiliyor. Bu nedenle RTÜK tarafından cezaya tabi olmuyor. Yabancı içeriklerde ise farklı bir kıymetlendirme yapılıyor. Norveçli bir ailedeki pratikler farklı oluyor, o nüansı gözetmekte yarar var. Kendisine bizden verilmiş bir geri bildirim yok hatta randevu talebi yok. Netflix’e aracı olduğunu sav eden kimseyle çalışılmamasını öneririm zira bu türlü bir yöntemimiz yok. 60’tan fazla içeriğimiz var lakin bunlarda bu türlü bir temsil yok. Yabancı içeriklerdeki temsil farkı farklıdır” dedi.
“Özendiriliyor üzere bakmak gerçek değil. Nefret telaffuzunu engellemek ismine alan açıldığı doğru”
“Netflix içeriklerinde toplumsal hassasiyet bakımından ‘LGBT uyarısı’ da yapılabilir mi” sorusuna ise Mavili, “Böyle bir uygulama yapmıyoruz. Şayet LGBT bağı içeriyorsa 18 yaş üstü oluyor lakin biz bireylerin hayat stilleri, cinsel eğilimlerine ait etiketleme yapamıyoruz. Milletlerarası hukuka uygun değil. Tema üzerinden şiddet, cinsellik, olumsuz alışkanlıklar ikazları yapabiliriz” karşılığını verdi.
DEM Partili Sevilay Çelenk ise şöyle konuştu:
“Bu bahsin kullanıldığı terminoloji aslında hepimizin benimsediği bir terminoloji olmak zorunda değil. LGBTİ’ler daima vardı ve var olmaya devam ediyor. ‘Normal’ herkesin uzlaştığı bir şey olmadığı üzere cinsel olağanlığın kuruluşu çalışmasında dönüşüm yaşandığını görüyoruz. LGBTİ içeriklerine yer vermenin özendirici olup olmaması gerçek bir tartışma değil. Aslında temel heteroseksüelliğin ağır bir biçimde yer aldığı belirliyken neden heteroseksüellik özendirilemiyor diye de bakılabilir. Artık farklı olan onlara bir görünürlük alanı açılmasıdır. Temel sıkıntı muhakkak oranda yer açmak değil. Bu alanda nefret telaffuzuna karşı, LGBTİ’lerin toplum hayatından dışlanmasına karşı siyasetleri olan ülkelerde bir LGBTİ bireyin, siyahi ya da latin kökenli birinin yer alması teamülü var. Özendiriliyor üzere bakmak yanlışsız değil. Nefret telaffuzunu engellemek ismine alan açıldığı hakikat. Yerli dramamızda her bir karakterin birbirinin kuyusunu kazdığı ailelerin yer alması çok daha tehlikeli.”
Komisyon toplantısı daha sonra basına kapalı olarak devam etti.
Komisyona 30 Ocak’ta Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş katılacak.
