ÖHD Eş Başkanı Kozan: Yargı Reformu Strateji Belgesi, Cezaevlerinde Hak İhlallerini Artırıyor

Haber: Buse ÖZBEY

(ANKARA)- Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) Eş Lideri Çiğdem Kozan, Adalet Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulması beklenen Yargı Islahatı Strateji Evrakı’na ait, “Her ıslahat dendiğinde daha berbata bir gidiş gördük. Beşerler evvelce en azından birbirine toplumsallaşabildiği hapishanelerdeyken, biz ‘F tipleri kötü’ derken, S tipleri açıldı, tekli tutulmaya başlandı beşerler. Bunlar topluma kazandırıcı değil. Bu, soyutlaştırarak herkesle temasını engelleyerek toplum dışı tutmaktır” dedi.

DEM Parti İmralı Heyeti’nin temasları ve ‘umut hakkı’na ait tartışmalar sürerken;  gözler Adalet Bakanlığı’nın AK Parti Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulacak Yargı Islahatı Strateji Dokümanı’nda infaz sisteminde yapılacak değişikliklere çevrildi. ÖHD Eş Başkanı Çiğdem Kozan, konuya ait ANKA Haber Ajansı’na değerlendirmelerde bulundu.

Cezaevlerinde infaz kanunu değişikliği ile Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu’nun yetkisinin genişletildiğini ve bunun sonucunda cezaevlerinde birçok hak ihlaliyle karşılaşıldığını belirten Kozan, Öcalan için uygulanmayan ‘umut hakkı’nın da bununla bağlantılı olduğunu söyledi. Umut hakkının uygulanmasının müebbet mahpus cezası alanları da etkileyebileceğini lisana getiren Kozan, şunları söyledi:

” AİHM, bir insanın ömür uzunluğu cezaevinde tutulamayacağını söylüyor. İnsanın tahliye olmasına dair bir umudu olması gerekir, tahliye olma şartlarının ne olduğunu bilmesi gerekir. Bununla ilgili aşikâr sistemlerin olması gerekir. Fakat şu an Türkiye’de ağır müebbet mahkumu tutsakların hiçbirinin bu türlü bir beklentisi yok zira o denli bir sistem yok. Öcalan’la ilgili umut hakkı uygulanmıyor. Umut hakkının uygulanmayışı aslında ağır müebbet almış birçok insanı etkiliyor. Bunu bir sirayet etme hali olarak görmek gerekiyor. Sonuçta bu, ‘ne kadar fazla insanı hapishanede tutabilirsem o kadar tutacağım’ algısının bir yansıması. Umut hakkının uygulanmayışı işte müebbet mahpus alan insanları, 30 yıl değil 36 yıl yatırma isteği, daima koşullu tahliyesinin engellenmesi olarak karşımıza çıkıyor. Umut hakkı uygulanırsa ağır müebbet mahkumu bir sürü tutsak var. Bu durumun onları da etkileme ihtimali var.”

“‘Cezaevlerinde biz düzeltme yapacağız’ dendiğinde cezaevi sayısı artırılıyor”

Adalet Bakanlığı’nın Yargı Islahatı Strateji Belgesi’ni Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakın vakitte sunmasını ve bu evrakla değişecek infaz sistemine ait değerlendirmelerde bulunan Kozan, şunları kaydetti:

“Her ıslahat dendiğinde her ‘topluma kazandırmaya daha uygun hapishaneler’ dendiğinde daha berbata bir gidiş gördük. Beşerler evvelden en azından birbirine temas edebildiği toplumsallaşabildiği hapishanelerdeyken, biz F tipleri berbat derken, S tipleri açıldı. Tekli tutulmaya başladı beşerler. Bunlar topluma kazandırıcı değil. Bu, soyutlaştırarak herkesle temasını engelleyerek toplum dışı tutmaktır. Türkiye’de son periyotta infaza ve hapishanelere ait yapılan düzenlemelerde olumlu bir şey çok yok ne yazık ki. Tersine kurallı tahliyenin engellenmesinden, hasta tutsaklarını hiçbir halde bırakılmamasından hücre tipi hapishanelerin yaygınlaşmasına kadar varan uygulamalar kelam konusu. ‘Cezaevlerinde biz düzeltme yapacağız’ dendiğinde cezaevi sayısı arttırılıyor. S tipleri açılıyor, hala inşaatı devam eden hapishaneler var” sözlerini kullandı.

Kasım 2024’te ÖHD Ankara Şube tarafından yayımlanan İç Anadolu Hapishanelerinde Kaideli Tahliye Hakkı Engellenen Mahpuslar Raporu’na da değinen Kozan, Sincan Bayan Kapalı Cezaevi’nde İdare ve Gözlem Kurulu’nun yetkisinin genişletilmesinin akabinde hiçbir bayan mahpusun kaideli tahliye hakkını kullanamadığını söyledi. Mahpusların ‘sudan sebeplerle’ kurallı tahliyelerinin engellendiğini kaydeden Kozan, “Sincan Bayan Kapalı Hapishanesi, Nisan 2021’den beri kimseyi bırakmıyor. İnsanlara ‘sen pişman değilsin, tarafsız koğuşta değilsin’ denerek kaideli tahliyeleri engelleniyor. Bırakmamak için geçerli bir nedenleri yok. Yönetim ve Müşahede Heyetleri, mahkeme üzere karar veremez lakin veriyorlar.  Mesela Sincan Bayan’da öğretmen bir tutsağın okul okumadığı için kurallı tahliye hakkı engellenmişti. Bir bayanın da siyasetle uğraştığı için kurallı tahliyesi engellenmişti zira eril bir yerden bir bayanın siyasetle uğraşması garip geliyor. Covid sürecinde bayanlar, kendi temizliklerini kendileri yapmak istedikleri için kurallı tahliyeleri engellendi” dedi.

“Biz seni çok seviyoruz. Seni bırakmayacağız”

Afyon T Tipi Cezaevi’nde bulunan Dijwar Nesri İsmail’in Türkiye’de en uzun müddet kaideli tahliyesi engellenen mahpus olduğunu belirten Kozan, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Dijwar, 33’üncü yılını bitirdi hapishanede, kendisi Suriyeli. Ailesinden bir eniştesi burada ancak onun dışında eşi ve çocukları Suriye’de. Cezaevi müdürü, ‘Biz seni çok seviyoruz. Seni bırakmayacağız’ diyerek tahliyesini engelliyordu. 12 Aralık’ta tahliye edilmesine İdare ve Gözlem Kurulu olumlu karar verdi. Lakin tahliye sayılmaz bu zira kendisi ailesine teslim edilmedi, Geri Gönderme Merkezi’ne gönderildi. Orası da bir bir tutulma yeri. Aslında hedef, Geri Gönderme Merkezi’ne gönderip oradan Suriye’ye iade etmek. 33 sene sonra bir kişinin yangın yeri olan bir yere iade edilmesi makul değil. Avukat arkadaşlar geri gönderilmemesi için o karara itiraz sürecini yürütüyor. Burada bir geriye yürütme uygulanıyor. Olağanda lehe olan, onlar hakkındaki kanunun uygulanması gerekir. Örneğin, 30 yılını bitirdi, bırakılması gerekiyor, Yönetim Müşahede Heyeti’ne gönderemezsin zira o devirde bu türlü bir kıymetlendirme düzeneği yok.Türkiye’de artık genel affın dahi tartışıldığı bir süreçteyiz. Kamuoyu genel affı, İmralı’da yapılan görüşmelerle birlikte umut hakkını tartışıyor. Beşerler farklı tahliye hakkını kazanmış olmasına karşın, ‘hayır sen kazanmadın’ denilerek, hukukçu olmayan kimseler tarafından ellerinden alınıyor.”