Şimşek: 2024’te 1,2 Trilyon Lira Tasarruf
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamuda tasarruf paketi sayesinde 2024’teki harcamalarının TBMM’nin kendilerine verdiği yetkinin yüzde 3 altında olduğunu belirterek, “Son 10 yılın harcama ortalamasına nazaran 2024’te 1,2 trilyon lira tasarruf, harcama disiplini sağlamışız kamuda.” dedi.
Şimşek, Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneğinin (MÜSİAD) “2024 Yılı Değerlendirmesi 2025 Yılı Beklentileri” programındaki konuşmasında, bütçe disiplinini tesis ederek faiz yükünü aşağı çektiklerini ve buradan oluşan alanlarla vatandaşa daha fazla hizmet verdiklerini söyledi.
Geçen yıl bütçe açığına karşı önlem almak zorunda kaldıklarını lisana getiren Şimşek, “Bu önlemleri aldık ve geçen sene bütçe açığını yüzde 5,2 ile sınırladık. Onun 3,2’si de sarsıntı. Önlem almasaydık çok daha farklı olurdu.” diye konuştu.
Bütçe açığının düşürülmesine ait alınan önlemlerden bahseden Şimşek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu programın yükünü kim taşıyor? ‘Programın yükünü vatandaşa yansıttınız’ diyorlar. Aslında vergide adaleti sağlamak için çok önlem aldık fakat herhalde âlâ irtibat kuramıyoruz. Bakın geçen sene kurumlar vergisini artırdık. Çok uluslu şirketlere taban yüzde 15 kurumlar vergisi getirdik. Yurt içinde taban kurumlar vergisini yüzde 10’a getirdik. Zira teşvik alarak yıllarca ne kadar kar elde ederse etsin hiç vergi vermeyen kurumlar vardı. ‘Bundan sonra her halükarda karından yüzde 10 vergi vereceksin’ dedik. Yap-işlet-devret modeli üzere yahut kamu özel işbirliği projelerinde kurumlar vergisini yüzde 30’a çıkarttık. Yani imalat endüstrisinde, ihracatta yüzde 20 civarında tutarken, bize ‘farklılaştırın’ diyorsunuz ya. Bu çok çarpıcı bir farklılaştırma. Finans dalının kurumlar vergisini yüzde 30’a çıkarttık. Kâfi ki üretim, ihracat yapın, size yüzde 50 daha fazla avantaj.”
Şimşek, mevduat faizi ve fonlardan elde edilen gelirlerde vergileri artırdıklarını ve bunun gibisi birçok adım attıklarını söyledi.
“2025’te büyük mükellef incelemelerini ve sektörel saha kontrollerini önceliklendireceğiz”
Bakan Şimşek, kayıt dışılıkla uğraşta yaptıkları çalışmalardan bahsederek, hasılat tespiti ve izaha davet üzere kuruluşları güçlendirdiklerini, özel usulsüzlük cezalarında artışa gittiklerini, uzlaşmada vergi asıllarını kapsam dışına çıkarttıklarını, kayıt dışı istihdamda cezaları artırdıklarını anlattı.
Büyük mükelleflerin incelenmesini önceliklendirdiklerinin altını çizen Şimşek, “Özellikle yıllardır ziyan beyan eden firmaların incelenmesini önceliklendirdik. Fahiş fiyat artışlarının olduğu bölümlerde kesinlikle daha çok kar vardır diye kontrolleri artırdık. 2025’te önceliklerimiz tekrar büyük mükellef incelemeleri, sektörel saha kontrolleri, sektörel karlılık oranlarından hareketle beyanı düşük kalan mükellefler. Bu hususları önceliklendireceğiz.” biçiminde konuştu.
“Kamuda kiralık taşıt sayısını yüzde 16 azalttık”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, hayata geçirdikleri kamuda tasarruf paketine değinerek, kamuda kiralık taşıt sayısını yüzde 16 düşürdüklerini, kamuda işçi genişlemesini durduklarını söyledi.
Tasarruf paketinin çıktılarına işaret eden Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“2014-2023 periyodundaki 10 yılda, TBMM tarafından onaylanan yıllık bütçe ortalama 100 lira ise 10 yıl boyunca 109 lira harcanmış. Yani yüzde 9 üst istikametli sapma var. Tasarruf paketi sayesinde 2024’te harcama TBMM’nin bize verdiği yetkinin yüzde 3 altında. Bakın bu son 10 yılın harcama ortalamasına nazaran 2024’te 1,2 trilyon lira tasarrufa karşılık geliyor. Bu kadar harcama disiplini sağlamışız kamuda. Az bir ölçü değil. 2024 gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 2,7’sine tekabül ediyor. Bu disiplini devam ettirip size daha çok alan açmak istiyoruz.”
Şimşek, ıslahatların finansmanı için bütçe disiplinini sağlamaya devam edeceklerine vurgu yaparak, faiz ödemelerinin ulusal gelire oranını tekrar kalıcı bir biçimde yüzde 3’ün altına düşüreceklerini, böylelikle millete yatırım için daha fazla kaynak ayıracaklarını bildirdi.
Dezenflasyonun başladığını lisana getiren Şimşek, “Diyorlar ki ‘Enflasyonu yüzde 40 civarında aldılar. Üst götürdüler, ondan sonra muvaffakiyetten bahsediyorlar.’ Bu program uygulanmasaydı, kurda istikrar sağlanmasaydı KKM üzerinden ne kadar nakdî genişleme olurdu? Bütçe istikrarları sağlanmasaydı, bütçe artığının parasallaşması üzerinden ne kadar bir enflasyon olurdu? Bu üzere soruları sormak sıkıntı geliyor.” diye konuştu.
Vatandaşın ve gerçek dalın enflasyon beklentilerinin anketlere nazaran yüksek olduğuna değinen Şimşek, şu açıklamalarda bulundu:
“Şimdi bizi şöyle eleştiriyorlar. ‘Yeniden değerleme oranı şu, yani devlet fiyatları bu kadar artırıyor, ondan sonra da enflasyonun düşmesini bekliyor. Yine değerleme oranına tabi üç eser hariç ki onu da tekrar değerleme oranına nazaran değil, Yi-ÜFE’ye nazaran artırıyoruz, üç alan hariç enflasyon sepetindeki bahsedilen pasaport ve gibisi şeylerin sepetteki hissesi yüzde 0,36. Bakın yüzde 1 bile değil. Onların birçok daima muhtaçlık olmadığı için sepetteki hissesi çok düşük.
Halbuki sepette kıymetli tesiri olan tütün eserleri, sigara, akaryakıt, alkollü içkiler, bunun sepetteki hissesi yüzde 7,9. Onlardaki artış, maktu ÖTV’deki artış yüzde 6 ile yüzde 7,5 ortası. Hasebiyle 2025 enflasyonu ile dengeli. Onun için manşetler üzerinden yorum ve değerlendirmeler, beklentilerin şekillendirilmesi uğraşı var ancak biz bütçe yönetiyoruz. Alışılmış ki getirisine, götürüsüne bakıyoruz ve ona nazaran karar veriyoruz. Enflasyon sepetinde karşılığı olmayan eserleri yine kıymetlendirme oranında artırdık, enflasyon sepetinde yükü, karşılığı olan eserleri ise enflasyon maksadıyla dengeli bir biçimde hatta onun altında artırdık.”
Şimşek, konut arzındaki artışa yönelik, zelzele kapsamında teslim edilen konut sayısının yakın vakitte 200 bini aşacağını, bu sene içerisinde ek 250 bin konut inşasının devam ettiğini, zelzele bölgesindeki konut arzı sıkıntısını çözdüklerini, kentsel dönüşümün hızlanması ve süratli devam etmesi için Yarısı Bizden Kampanyası’na verdikleri dayanakları artırarak sürdüreceklerini söyledi.
“Ekonominin geneline ait karamsar olmak için sebep yok”
Hizmet kesiminde büyümenin güçlü olduğuna işaret eden Şimşek, tarım ve zelzele üzerinden inşaat dalının de güçlü olduğunu lisana getirdi.
İmalat endüstrisinde süreksiz, hudutlu daralma bulunduğunu hatırlatan Şimşek, onun da son aylarda toparlanmaya başladığını aktardı.
Şimşek, Satınalma Yöneticileri Endeksi’ne (PMI) bakıldığında orada da bir toparlanma olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti:
“Genel olarak şu an, gerçek kesim inanç endeksi, kapasite kullanım oranları, PMI, nereye bakarsanız bakın son birkaç aydır düzgünleşme başladı. İstihdam en değerli, en kritik gösterge bizim için. 2005’ten bu yana yıllık ortalama 680 bin civarında şahsa her sene ortalama istihdam sağlamışız. Bu programın (OVP) uygulandığı son 1 yılda 1 milyon şahsa ek istihdam sağlamışız. Hasebiyle evet, imalat endüstrinin aşikâr alanlarında badirelerin olduğunun farkındayız fakat iktisadın geneline ait karamsar olmak için sebep yok, orada iç talep üzerinden ekonomik aktivite nispeten yavaşlasa da güçlü kalmaya devam etti.
İşsizlik oranları yüzde 8,8 üzere, 2010’lu yıllardan bu yana en düşük seviyedeyiz. ‘Rekabet gücünü kaybettik.’ endişeleri var. Bakın AB’nin ulusal geliri artarken, ithalatı azalmış. Bu periyotta Türkiye’nin AB’ye ihracatında bir azalma olmuş mu? Hayır, tam bilakis… Avrupalıların bizden aldığı malın toplam ithalatlarına oranı yüzde 3,3’ten, evvel yüzde 3,8’e, artık de yüzde 4 civarına çıkmış. Hasebiyle yaşadığımız birtakım külfetleri, rekabet gücüne bağlamaktan çok, global gelişmeleri dikkate almamızda yarar var.”
“İhracat en büyük önceliğimiz olmaya devam edecek”
İhracatın en büyük öncelik olmaya devam edeceğini lisana getiren Şimşek, “İhracat satış bedel yükümlülüğünü yüzde 70’ten yüzde 30’a indirdik, imkan olursa indireceğiz.” dedi.
Reeskont Kredisi, Eximbank sermayesi üzere alanlarda yaptıkları iyileştirmeler hakkında iştirakçilere bilgi veren Şimşek, söyledikleri ile uyumlu hareket ettiklerini söyledi.
Şimşek, “Önceliğimiz üretim ve üretilenden de bir kısmının ihraç edilmesi. Geçen sene 573 milyar lira reeskont kredisi kullanıldı. 2025 bütçesinde minimum fiyatın vergi dışı bırakılmasının bize maliyeti 853 milyar lira ancak istihdamı destekliyoruz ve istihdam bizim için değerli.” değerlendirmesinde bulundu.
“Çiftçilerimizi güçlü bir biçimde desteklemeye devam edeceğiz”
Bakan Şimşek, KOSGEB üzerinden belirli dalların desteklenmesi için tahlil ürettiklerini anlatarak, çiftçileri güçlü biçimde desteklemeye devam edeceklerini bildirdi.
Çiftçiye verilen krediler, devletin çiftçilerin kredilerine olan faiz takviyesi üzere mevzularda bilgi veren Şimşek, “Tarımda faiz takviyeleri kapsamında, 2025 yılında bütçeden 160 milyar lira ödeneğimiz var zira ziraî üretim bizim için değerli. Tarım bölümü, çiftçimiz bizim için çok pahalı.” dedi.
Şimşek, esnafın da birebir halde kendileri için pahalı olduğunun altını çizerek, bu alanda yapılan çalışmalar ve takviyeler hakkında da bilgi verdi. Yapısal dönüşüm konusundaki çalışmalara değinen Şimşek, yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm, üretken altyapı, beşeri sermaye, yatırım ortamının uygunlaştırılması, sermaye piyasaları üzere ana başlıklarda yapılan çalışmaları anlattı.
Şimşek, enflasyonu düşürerek, sermaye piyasalarını derinleştirerek, iş dünyasına gerçek manada daha çok ortak alıp lakin stratejik kararları kendilerinin verip, süreçleri kendilerinin yönettiği bir yapıyı kazandırmak istediklerini belirterek, şunları söyledi:
“Enflasyonun yüksek olduğu ortamda para kısa vadeye gidiyor. Maksadımız vadelerin uzaması. Vergi siyasetimizi ona nazaran şekillendiriyoruz, şekillendirmeye devam edeceğiz. Bizim için en değerli mevzu; faktör verimliliği. Verimliliği artırarak Türkiye refah yaratabilir. Maksadımız 2000’li yılların başında olduğu üzere daha fazla yatırım, teknoloji üzerinden tekrar verimliliği artırmak. En kıymetli önceliğimiz bu. Bu sene makrofinansal istikrar manasında biraz rahatladık, enflasyonu indirip, bu tipten yatırımları önceliklendireceğiz. Endüstride çok düzgün bir yerimiz var, kişi başı gelirimize nazaran endüstrideki pozisyonumuz çok düzgün, bunu müdafaamız lazım. HIT-30 Programımız var. Nispeten yüksek teknoloji alanlarında 7 milyar dolardan fazla yatırım başvurusu aldık.”
“Türkiye düzgün gidiyor, karamsar olmanız için hiçbir sebep yok”
Türkiye’nin savunma endüstrisinde aldığı yol ve yaptığı çalışmalar, global ölçekteki başarısı hakkında bilgi veren Şimşek, başka odak bölümler, bu dallarda yürütülen çalışmalara değindi.
Şimşek, “Bizim etrafımızda maalesef arzulamadığımız savaşlar ve yıkımlar var, bunlar durduğu gün Türkiye en avantajlı ülke. Etrafımızda istikrar ve refah artışı olsa en çok nemalanacak ülke biziz. Bütün bu aksiliklere karşın Türkiye güzel gidiyor, bu aksilikler biterse ek fırsatlar var. Karamsar olmanız için hiçbir sebep yok.” sözlerini kullandı.
Kısa vadeli bakmamak gerektiğinin altını çizen Şimşek, uzun vadeli perspektifle bakıldığında Türkiye’nin muazzam bir avantajı bulunduğunu lisana getirdi.
Bakan Şimşek, “Finansmana erişim 2025’te güzelleşecek, daha âlâ olacak. KOBİ’lerin aylık kredi büyümesini üst çektik, yüzde 2,5’e çıkardık zira KOBİ’ler iktisadın omurgasını oluşturuyor. (İş dünyasına) Vergi mevzuatının kolaylaştırılması, hayatınızın kolaylaştırılması konusunda sizinle birlikte çalışmak için hazırız lakin kayıt dışılıkla çaba konusunda amansız bir periyoda giriyoruz zira yeni vergilerden çok, kazandığı halde vergi vermeyenlerin üzerine gideceğiz. Kazanıyorsa bir kısmını elbette vergi olarak versin.” diye konuştu.
(Bitti)
