Şimşek: Türkiye Ekonomisi Daha Az Kırılgan
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, dezenflasyon programını 1,5 yıldır uyguladıklarını belirterek, “Türkiye iktisadında kırılganlıkları azalttık, makro finansal istikrarı sağladık. Başladığımız noktaya nazaran Türkiye iktisadı daha az kırılgan, makro finansal istikrar daha güçlü. Bütçe disiplinini sarsıntı yaralarını sardığımız bir periyotta tesis ediyoruz.” dedi.
Şimşek, Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneğinin (MÜSİAD) “2024 Yılı Değerlendirmesi 2025 Yılı Beklentileri” programındaki konuşmasında, yeni devirde dost ülkelere ihracatın öne çıkacağını kaydederek, bu durumun Türkiye’ye mümkün tesirlerinden bahsetti.
Türkiye’nin ihracatının yüzde 62’sinin yüklü olarak AB olmak üzere özgür ticaret mutabakatlarının bulunduğu 54 ülkeye gittiğini lisana getiren Şimşek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu 54 ülke ihracatımızın yüzde 62’sine tekabül ediyor. Bir de yakın coğrafyamız var. Hür ticaret mutabakatımızın olmadığı fakat avantajlı olduğumuz tarihi, kültürel ve ticari ilişkilerimizin güçlü olduğu yakın coğrafyaya, Balkanlar’dan, Orta Doğu’dan, Kuzey Afrika’dan bahsediyorum. Münasebetiyle aslında bizim ihracatımızın dörtte üçü nispeten bu trendlere karşı bir ölçü daha güçlü.”
Şimşek, bu gelişmelerin bölgesel entegrasyonu hızlandıracağını ve herkesin yakın coğrafyasına odaklanacağını kaydederek, şu sözleri kullandı:
“Biz o açıdan yeniden avantajlıyız. Zira bölgemizde değerli bir sanayi, hizmet üssüyüz. Yakın coğrafyamızla dostuz ve kural bazlı ticaret yapısına sahibiz. Ayrıyeten lojistik manasında da Türkiye çok kıymetli bir üs. Yani münasebetiyle tekrar söyleyeyim global ticaretle parçalanma var. Önemli belirsizlikler var ancak Türkiye’nin mevcut yapısı dayanıklılık içeriyor. Münasebetiyle karamsar olmanız için bir sebep yok. Lakin bu trendleri güzel okuyup vaktinde bizlerle birlikte, biz de size yardımcı olalım, önlem alınması gerektiği çok net. Esasen daima bir formda biz de yakından takip edip aşikâr alanlarda önlemler alıyoruz.”
“Türkiye, toplam borcun ulusal gelire oranında daha avantajlı”
Bakan Şimşek, borçlulukla ilgili göstergelere de değinerek, “Küresel borcun ulusal gelire oranı yüzde 326. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 400’e yakın. Gelişmekte olan ülkelerde yüzde 245. Türkiye’nin hane halkının, şirketlerinin, finans dalının ve devletin toplam borcunun ulusal gelire oranı yüzde 95. Bize emsal ülkelerde bu oran yüzde 245, dünya ortalaması yüzde 326. Bu şu demek; Türkiye o manada da avantajlı, yani borç kaynaklı finansal piyasalarda gerilim riski daha düşük.” diye konuştu.
Dünya nüfusunun süratle yaşlanmasından bahseden Şimşek, Türkiye’de bu suratın son yıllarda arttığını, bundan sonraki periyotta de artışın devam edeceğini söyledi.
Şimşek, Türkiye’deki doğurganlık oranının süratli düşmesine işaret ederek, “O nedenle bizim kıymetli yapısal dönüşüm alanlarımızdan bir tanesi, önümüzdeki devir için konuşuyorum, bu doğurganlık suratındaki yavaşlamayı bilakis çevirecek birtakım siyaset, uygulama ve önlemler üzerinde olacak. Esasen yakın periyotta buna ait birtakım adımlar attığımızı göreceksiniz.” sözlerini kullandı.
“Türkiye yapay zekada kendisine emsal ülkelere kıyasla hayli iyi”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, şu anda dördüncü sanayi ihtilalinin ortasında olduklarını belirterek, yapay zekanın eski sanayi ihtilallerine hiç benzemediğini, yapay zekanın ve robotların üretimi ve rekabeti nasıl etkileyeceğinin düşünülmesi gerektiğini söyledi.
Yapay zekanın insan zekasını bu yıl ya da gelecek sene yakalayacağını lisana getiren Şimşek, “Yapay harika zekanın, yani insan zekasının aşılması muhtemelen 2030’da yakalanmış olacak. Ancak birçok alanda zati yapay zeka insan zekasını geçmiş durumda.” biçiminde konuştu.
Şimşek, üretken yapay zekanın istihdam ve üretime tesirlerinden bahsederek, Türkiye’nin yapay zekaya hazırlıkta kendisine misal ülkelere kıyasla hayli düzgün olduğunu lakin gelişmiş ülkelerin gerisinde bulunduğunu, gelişmiş ülkelere misal seviyeye çıkmayı amaçladıklarını vurguladı.
Yapay zekada beşeri sermayelerinin güçlü olduğunu anlatan Şimşek, Türkiye’nin üst ve orta gelirli ülkeler kümesinde en yenilikçi inovasyon ekosistemine sahip üçüncü ülke olduğunu bildirdi.
Türkiye’nin dijital altyapıda oldukça uzaklık katettiğini lisana getiren Şimşek, 5G ihalesinin yapılması ve fiber optik manasında ağ uzunluğunun genişletilmesi üzere birçok hususta yatırımları sürdüreceklerini kaydetti.
Bakan Şimşek ayrıyeten global ısınmanın üretime ve ihracatçıların pazarlarına tesirinden bahsederek, bu alanlarda daima birlikte çalışıp, önlemlerin tesirini minimize edecek çalışmaların içerisinde olacaklarını vurguladı.
“Türkiye iktisadında kırılganlıkları azalttık”
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Türkiye’de uyguladıkları dezenflasyon programının sürdürülebilir yüksek büyüme ve gelirin daha adil dağılımını amaçladığının altını çizerek, bu süreçte fiyat istikrarının, mali disiplinin, sürdürülebilir cari açığın, kurun istikrarlı olmasının, yapısal dönüşümün değerinden bahsetti.
Programı 1,5 yıldır uyguladıklarını lisana getiren Şimşek, “Biz şuna inanıyoruz, Türkiye iktisadında kırılganlıkları azalttık, makro finansal istikrarı sağladık. Başladığımız noktaya nazaran Türkiye iktisadı daha az kırılgan, makro finansal istikrar daha güçlü. Bütçe disiplinini sarsıntı yaralarını sardığımız bir devirde tesis ediyoruz. Dezenflasyon başladı, gerçek iktisat etkilendi lakin şu ana kadar güçlü. İstihdam artışı var.” diye konuştu.
Şimşek, 2025’te yapısal dönüşümü ve dezenflasyonu hızlandıracaklarını söyledi. Cari açıktaki düşüşe işaret eden Şimşek, bunun daha az borç alınacağı manasına geldiğini, 2025’te cari açıktaki düşüşün devam edeceğini, Türkiye’nin brüt dış finansman muhtaçlığının azaldığını, net rezervlerin 100 milyar dolardan fazla arttığını, Türkiye’nin rezerv yeterliliğini sağladığını anlattı.
Şimşek, “Türkiye’nin dış finansmana erişim sorunu kalmadı. Yani özel bölüm olarak, bankacılık kesimi olarak 100 dolar borç ödediğinizde istiyorsanız daha fazlasını bulma noktasında meseleniz kalmadı. Daha evvel vardı, artık kalmadı. Hatta bunun maliyeti düştü. Türkiye’nin kredi risk primi düştü. CDS’lerdeki düşüş sayesinde önümüzdeki 5 yıllık devir için her sene 7 milyar dolar dış borç maliyetlerinde tasarruf sağladık. CDS’leri 200’ün altına çektiğimizde tasarruf daha da artacak. Programın çıktıları teorik değil, nitekim sonuç alıyoruz ve bu yansıyor.” tabirlerini kullandı.
“TL’ye inanç kazandırmadan bu program aslında başarılı olamazdı”
Bakan Şimşek, KKM’de geçen yıl ağustostaki tepesine nazaran 110 milyar doları aşkın düşüş olduğunu, bir belirsizlik kaynağı olan KKM’den çıkarak geleceğe ait riskleri daha yönetilebilir noktaya çektiklerini söyledi.
TL’ye itimadın arttığını lisana getiren Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“TL’ye inanç kazandırmadan bu program zati başarılı olamazdı. Bakın Türk lirasının toplam mevduattaki hissesi yüzde 30 civarından neredeyse yüzde 60 civarına çıktı. Bu değerli, zira kur riski bütün ülke, gerçek kesim ve kamu için kıymetli. Bunun yönetilmesi lazım. Bu programın bir karşılığı olmasaydı, uygulamada karşılığı olmasaydı neden bize misal ülkelere nazaran risk primimiz 10-15 kat daha fazla düşsün ki? Hasebiyle hakikaten bu programa sizin de güvenmenizi ve inanmanızı istiyoruz.”
Şimşek, programın kısa vadeli tesirleri olsa da peyderpey yönetmeleri gereken bir sorun setinin bulunduğunu, burada bir önceliklendirmeye gittiklerini, makul alandaki kazanımların öteki alanlarda da muvaffakiyet getireceğini vurgulayarak, kredi notu 2024’te üç farklı derecelendirme kuruluşu tarafından iki kademe artırılan tek ülkenin Türkiye olduğunun altını çizdi.
(Sürecek)
