Sosyal Medya Düzenlemesi: 16 Yaş Altı Çocuklar İçin Yeni Adımlar
Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Alkan, Türkiye’de 16 yaş altı çocuklar için getirilmesi planlanan toplumsal medya düzenlemesine ait, “Mümkün olsa da her yaş kümesine düzenlemeler yapılsa. Fakat çok güç bir olay. Dünyada mevzunun uzmanları, eğitimciler, toplumsal bilimciler ve psikologlar bir ortaya gelerek bir sınıflandırma yoluna gittiler ve 12-16 yaş aralığı kabul gördü.” dedi.
Dünyada birçok ülke, çocukların toplumsal medya platformlarının olumsuz içeriklerinden etkilenmemesi için esirgeyici ve önleyici uygulamalarını devreye sokarken, Türkiye de yeni bir düzenlemeyi hayata geçirmeye hazırlanıyor.
Bu kapsamda, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve ilgili kurumlar, çocukları toplumsal medyanın zararlarından korumak için yasal düzenleme hazırlıklarını sürdürüyor.
Düzenlemenin hayata geçirilmesiyle 16 yaş altındaki çocukların toplumsal medyayı ebeveyn denetiminde kullanması planlanıyor.
Söz konusu planlama ve dünyada çocuklara yönelik toplumsal medya düzenlemelerine ait AA muhabirine açıklamalarda bulunan bilişim uzmanları, uygulamanın çocukların dijital ortamdaki tehlikelerden korunması ismine değerli olduğunu vurguladı.
“Sosyal medyada çocuklarımız günde 4 saate yakın vakit geçiriyor”
Bilgi Güvenliği Derneği Başkanı da olan Alkan, dijital platformların çocukları ağır formda etkilediğini söyledi.
Özellikle 12-16 yaş ortasındaki çocukların en riskli kümeler ortasında yer aldığını vurgulayan Alkan, “Çocuklar, toplumsal medyada siber zorbalık başta olmak üzere ziyanlı içeriklere, şiddete ve uyuşturucu ile kumar üzere zihinsel sıhhati bozacak ortamlara maruz kalıyorlar.” dedi.
Alkan, çocuklarda çok önemli zihinsel sorunların görülebildiğine işaret ederek, “Oxford Sözlüğü, 2024’ün en kıymetli sözünü ‘zihinsel çürümüşlük’ diye söz etti. Toplumsal medyada bizim çocuklarımız günde 4 saate yakın vakit geçiriyor. Dünya ortalaması ise 2,5 saat civarında. Bu çocuklarımızı psikoloji olarak çok olumsuz etkiliyor.” diye konuştu.
“Dünyada 12-16 aralığı yaş kabul gördü”
Alkan, toplumsal medya düzenlemesinde getirilmesi beklenen yaş hududuna ait, “Mümkün olsa da her yaş kümesine düzenlemeler yapılsa. Lakin çok sıkıntı bir olay. Dünyada hususun uzmanları, eğitimciler, toplumsal bilimciler ve psikologlar bir ortaya gelerek bir sınıflandırma yoluna gittiler ve 12-16 yaş aralığı kabul gördü. En kritik aralık 12-16 yaş aralığı olduğundan düzenlemeler buraya ağırlaştı.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünyada çocuklara yönelik toplumsal medya düzenlemesini, birinci ve en kapsamlı Avustralya’nın hayata geçirdiği bilgisini paylaşan Alkan, şunları kaydetti:
“Avustralya, toplumsal medya ve internet kısıtlamalarına yönelik çok önemli uygulamaları yürürlüğe koydu. Tekrar AB’nin, ABD’nin ve dünyadaki birçok ülkenin toplumsal medya kontrollerine yönelik düzenlemeleri var. Bizim de benzeri halde bu düzenlemelere gereksinimimiz var. Bunları, toplumsal medyaya sansür ya da yasak getirme üzere algılamamak lazım. Çocuklarımızı, gençlerimizi bu ortamdaki tehlikelerinden, tehditlerinden koruyabilmek için bu düzenlemeler son derece kıymetli.”
“Çocukların gerçek yerlere ulaşabilmesi için bu düzenlemenin yapılması gerekiyor”
Ankara Üniversitesi (AÜ) Bilgi Süreç Daire Başkanlığında Öğretim Vazifelisi ve tıpkı vakitte Siber Güvenlik Uzmanı Hamza Aytaç Doğanay ise yaş hududu konusunda dengeyi sağlayacak bir çalışmanın yapılması gerektiğini bildirdi.
Doğanay, “16 yaşındaki bir çocuk için müsaade verilmiş bir içerik, 12 yaşındaki çocuk için uygun olmayabilir. 16 yaş keskin bir hudut. Bunun yaş kümelerine ayrılması gerekiyor. Çeşitli çalışmaların ve testlerin yapılarak uygulamaya geçilmesi gerekir. AB’de de 13-16 yaş bir küme, 13 yaş altındakiler de farklı bir küme olarak bedellendiriliyor. Bana nazaran, yanlışsız bir uygulama.” tabirlerini kullandı.
Belirli yaş altındaki çocukların internet ortamında sağlıklı içeriklere erişebilmesi için yaşlarını doğrulayabilecekleri dijital kimlik uygulamasının olması gerektiğini belirten Doğanay, çocukların internet üzerinde karşılaşabilecekleri içeriklerden olumsuz etkilenmelerinin yüksek olduğunu söyledi.
Doğanay, düzenlemenin çocukların korunması ismine yapıldığına işaret ederek, kelamlarına şöyle devam etti:
“Pedagogların, psikologların, içerik sağlayıcıların, hukukçuların ve kolluk kuvvetlerinin katkıda bulunacağı bir çalışma kümesinin kurulması gerektiğini düşünüyorum. Çocuklar, internet üzerinde akranlarıyla konuştuklarını zannederek, berbat niyetli bireylerle konuşabiliyor. Yakın geçmişte ‘Mavi Balina’ üzere bir olumsuz durumla karşılaşmıştık. Bu yüzden çocukların hakikat yerlere ulaşabilmesi için bu düzenlemenin yapılması gerekiyor.”
-Avrupa’da çeşitli kısıtlamalar mevcut
Öte yandan, Avrupa’da toplumsal medya yaş düzenlemesinde çeşitli uygulamalar bulunuyor.
Sosyal medya kullanımı için Almanya’da 16, Fransa’da 15, Belçika’da 13 yaş altındaki çocukların ebeveynlerinden müsaade almaları gerekiyor.
İrlanda’da hükümete dijital istek yaşının 13’ten 16’ya yükseltilmesi teklifinde bulunulurken, İspanya’da da çocukların 16 yaşına kadar cep telefonu kullanmamaları, kullananların ise yalnızca telefon aramalarına açık aygıtları kullanmaları önerisi yapıldı.
Yunanistan’da 15 yaş altındakilerin toplumsal medya kullanımını kısıtlayacak yeni uygulamaların hazırlığı yapılırken, İngiltere’de 16 yaşından küçüklere toplumsal medya yasağının getirilmesi tartışılıyor.
İsveç de tıpkı Türkiye üzere toplumsal medya kullanımına yaş hududu getirmeyi planlayan ülkeler ortasında yer alıyor.
