Türkiye Ekonomisi İçin Yol Haritası
(İSTANBUL) – TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan, “Önümüzdeki devirde beklentilerimiz şöyle; hukuk devletinin, yargı sisteminin ve demokrasinin güçlendirilmesi, hukuksal öngörülebilirliğin sağlanması, piyasa iktisadıyla uyumlu siyasetlerin geliştirilmesi kurumsal kapasite ve bağımsızlığın artması, çağımıza uygun bir eğitim ıslahatı yapılması, verimlilik ve rekabetçiliğin artması için teknolojik dönüşümün desteklenmesi, endüstride yeşil dönüşümün temel alınması, kayıt dışı ile daha faal bir mücadele” dedi.
TÜSİAD ve Koç Üniversitesi iştiraki ile oluşturulan Ekonomik Araştırma Forumu, ‘2025 Yılında Türkiye Ekonomisi’ başlıklı hibrit bir seminer düzenledi. Tekfen Tower Konferans Salonu’nda gerçekleşen aktiflikte Türkiye iktisadının yakın gelecekteki görünümü ele alındı. Seminerin açılış konuşmasını yapan TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan, şunları kaydetti:
“Şimdi daha kuvvetli bir süreç başlıyor”
“Bugün burada önümüzdeki devrin ekonomik gidişatı ve yapılması gerekenleri iktisattaki son gelişmeler çerçevesinde değerlendireceğiz. Konferansımızın hepimiz için yararlı olmasını temenni ediyorum. 2023 yılında gerçekleştirilen genel seçim sonrası iktisat siyasetlerinde değerli bir değişim başladı. 2024 yılında attığımız adımların meyvelerini toplamaya başladığımız bir yıl oldu. Geride bıraktığımız neredeyse bir buçuk yılda; ülke risk primi, Merkez Bankası rezervleri ve cari açık manasında pek çok muvaffakiyet elde edildi. Bu süreçte TÜSİAD olarak istişare süreçlerine katkı sağladık ve bilhassa enflasyonla uğraş noktasında takviyemizi her vakit vurguladık. Enflasyonu düşürmenin birinci kademesinde ilerleme sağladığımızı görüyoruz. Lakin artık daha şiddetli bir süreç başlıyor. Dezenflasyon süreci 2025 yılında da devam edecek. Lakin hedeflenen düzeylere ulaşılabilmesi için bütüncül bir bakış açısıyla hareket ederek para siyasetini daha uyumlu bir mali siyaset ve yapısal ıslahatlarla desteklememiz gerekiyor. Bunun için enflasyonla uğraş konusunda sağlanan toplumsal mutabakatı bozacak adımlardan kaçınılmalı, para siyasetinin hakikat işleyişinden ve Merkez Bankası bağımsızlığından ödün verilmemeli.
“Vergi adaletine ziyan veren af uygulamalarından kaçınılmasını önemsiyoruz”
Gelirler ve maliye siyasetini da içeren daha kapsamlı bir uzun vadeli program tasarlanmalı. Güç, tarım ve besin üzere bölümlerde gereksinim olan refomlar da yapılmalı. Geçtiğimiz yılda Merkez Bankası’nın başarılı siyasetleri devam ederken maliye siyasetleri konusunda bilhassa kamuda tasarruf ve kayıtdışı ile gayrette daha güçlü adımlara gereksinim duyuyoruz. Benzeri formda harcama kompozisyonunun çok daha verimli olması gerektiğine inanıyoruz. Önemli bir kamu harcama ıslahatı içerisinde 3 başlıkta güçlü ve süratli adımlar atılmasına gereksinim var. Birincisi iktisadın aktif işleyişine katkısı olmayan kamu harcamaları kalemlerinde önemli tasarrufa gidilmesi. İki, iktisadın aktif işleyişine takviye verecek olan eğitim, teknoloji, üretimin tekrar yapılandırılması üzere alanlarda kamu kaynaklarının kullanımının arttırılması. Toplumsal devlet sorumluluğunun direkt, açık ve şeffaf uygulanan bir toplumsal siyaset ile yerine getirilmesi. Kayıtdışı iktisat ile çaba konusunun son periyotta kamunun da gündemine girmiş olmasını memnuniyetle karşılıyoruz. TÜSİAD olarak bu bahiste alınacak tedbirlere daha evvel olduğu üzere bundan sonra da dayanak olmaya devam edeceğiz. Kayıtlı mükellefler için vergi oranının arttırılması yahut bu mükelleflere ek vergiler yüklenmesinden fazla vergilendirilmeyen alanlara yönelik vergilerin getirilmesini, vergi adaletine ziyan veren af uygulamalarından kaçınılmasını, vergi kontrollerinin öncelikle kayıt dışı alanlarda odaklanmasını son derece önemsiyoruz. Bu husustaki ayrıntılı teklifimizi her fırsatta kamu ile paylaşıyoruz ve paylaşmaya da devam edeceğiz.
“Türkiye’nin rekabet gücüne dair bir bilgi seti üzerinde çalışıyoruz”
Her ne kadar öncü datalar yavaş bir toparlanmaya işaret etse de sanayi üretimi geçtiğimiz devirde baskı altında kaldı. Öte yandan iç talepteki soğumanın ne derece kâfi boyutta olduğunu bu konferansımızda değerli iştirakçilerle tartışacağız. Yalnızca para ve maliye siyaseti ile enflasyonla uğraşta ne derece muvaffakiyet sağlarız bu da yeniden tartışmayı istek ettiğimiz hususlar ortasında. Öte yandan gerçek kesim bilançolarında bir ölçü bozulma yaşadığımız bu süreçten de geçmekteyiz. Bir yandan faiz, kur, enflasyon sorunlarına baş yorarken başka yandan dijital dönüşüme güçlü formda entegre olamıyoruz. Önümüzdeki devirde otomasyon, teknoloji, insan kaynağı, markaya yatırım yapmazsak verimimizi arttıramayacağız ve de rekabetçilik anlayışımızı da kaybedeceğiz. Kalıcı, sürdürülebilir ve yanlışsız bölüşülmüş refahın ve ekonomik kalkınmanın sağlanılması için hem çok daha esaslı ıslahatlar gerekiyor hem de endüstricinin bakış açısının değişmesi gerekiyor. Buradan yola çıkarak rekabetçilik ve verimlilik bahislerini daha yanlışsız tahlil edebilmek ve somut datalar üzerinden tartışabilmek için Türkiye’nin rekabet gücüne dair bir data seti üzerinde çalışıyoruz. Bu çalışmanın birinci sonuçlarını mart ayında kamuoyuyla paylaşacağız. Mart ayının akabinde da oluşturduğumuz bu endeksi her çeyrekte yayınlamaya devam edeceğiz. Bu kıymetli çalışma bize Türkiye’nin ihracat pazarlarında rekabet kaidelerinin ne durumda olduğunu daha bilimsel bir biçimde ölçme imkanı verecek.
“Önümüzdeki devirde beklentimiz hukuksal öngörülebilirliğin sağlanması”
Değerli konuklar önümüzdeki devirde beklentilerimiz şöyle; hukuk devletinin, yargı sisteminin ve demokrasinin güçlendirilmesi, türel öngörülebilirliğin sağlanması, piyasa iktisadıyla uyumlu siyasetlerin geliştirilmesi kurumsal kapasite ve bağımsızlığın artması, çağımıza uygun bir eğitim ıslahatı yapılması, verimlilik ve rekabetçiliğin artması için teknolojik dönüşümün desteklenmesi, endüstride yeşil dönüşümün temel alınması, kayıt dışı ile daha faal bir uğraş. Bu alanlara önemli formda eğilmediğimiz sürece kısa vadede elde ettiğimiz muvaffakiyetleri uzun periyotta başarılara dönüştürme bahtımız olmayacak. Bu nedenle TÜSİAD olarak bu alandaki yapısal değişimlerin kıymetini ve aciliyetini her fırsatta vurguluyoruz.”
Açılışın akabinde program, gazeteci Hande Demirel’in moderatörlüğünde “2025 Yılında Türkiye Ekonomisi” paneli ile devam etti. Panelin konuşmacıları; TÜSİAD Baş Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara ve Emekli Hazine Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız oldu.
